អាហារ ៤ យ៉ាងគឺ កពឡិង្ការាហារ ផស្សាហារ មនោសញ្ចេតនាហារ វិញ្ញាណាហារ។
១. កពឡិង្ការាហារ អាហារគួរធ្វើឲ្យជាពំនូត គ្រោតគ្រាតក្តី ល្អិតក្តី។ បានដល់បាយ និងនំ ជាដើម តែងនាំមកនូវឱជដ្ឋមករូប។
២. ផស្សាហារ បានដល់ផស្សៈទាំង ៦ មានចក្ខុសម្ផស្សជាដើម តែងនាំមកនូវវេទនាទាំង៣។
៣. មនោសញ្ចេតនាហារ បានដល់កុសលាកុសលចេតនា ដែលអាស្រ័យនឹងចិត្ត ចេតនានោះ ចែកទៅជា ៣ គឺ បុញ្ញាភិសង្ខារ ១ អបុញ្ញាភិសង្ខារ ១ អនេញ្ជាភិសង្ខារ ១ តែងនាំមកនូវបដិសន្ធិក្នុងភពទាំង ៣។
៤. វិញ្ញាណាហារ បានដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធ គឺចិត្តតែងនាំមកនូវនាមរូប ក្នុងខណៈនៃបដិសន្ធិ។ (បិ. ១៩, ឃ. ១១៥)
បដិកូលដោយអាការៈ ១០យ៉ាង
ក្នុងទីនេះ សំដៅយកតែកពឡិង្ការាហារប៉ុណ្ណោះ។
១. គមនតោ បដិកូលដោយដំណើរ។ គប្បីពិចារណាថា អាហារនោះ ជាបដិកូល (គួរខ្ពើម) តាំងអំពីចុះចាកទីសេនាសនៈ ទៅកាន់ស្រុកជាទីគោចរ ដើរកាត់ភក់ជ្រាំ ជាន់លើវត្ថុមិនស្អាតផ្សេងៗ។
២. បរិយេសនតោ បដិកូលដោយការស្វែងរក។ គប្បីពិចារណាថា អាហារនោះ ជាបដិកូល ព្រោះដើរស្វែងរកសព្វច្រកល្ហក បានខ្លះ មិនមិនបានខ្លះ ឆ្កែដេញខ្លះ អ្នកស្រុកប្រើសំដីទ្រគោះបោះបោកផ្សេងៗ ជាដើម។
៣. បរិភោគតោ បដិកូលដោយការបរិភោគ។ គប្បីពិចារណាថា អាហារនោះ ជាបដិកូល គួរខ្ពើម ព្រោះត្រូវចាប់កាន់ដោយម្រាមដៃ ជាប់ដោយញើសក្អែល។ វេលាដាក់ចូលក្នុងមាត់ ក៏ច្របល់លាយគ្នា ទំពារលាយឡំនឹងកំអែរធ្មេញ និងទឹកមាត់ មានសណ្ឋានដូចជាកំអួតឆ្កែ គួរឲ្យខ្ពើមក្រៃពេក។
៤. អាសយតោ បដិកូលដោយទីអាស្រ័យ។ ទីអាស្រ័យមាន ៤ គឺ បិត្តាសយ ទីអាស្រ័យរបស់ប្រមាត់ ១ សេម្ហាសយ ទីអាស្រ័យរបស់ស្លេស្ម ១ បញ្វសយ ទីអាស្រ័យរបស់ខ្ទុះ ១ លោហិតាសយ ទីអាស្រ័យរបស់ឈាម ១ ក្នុងអាសយទាំង ៤នេះ ព្រះពុទ្ធ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ស្តេចចក្រពត្តិ មានមួយៗ ឯបុគ្គលដែលមានបុណ្យតិច មានប្រាជ្ញាទន់ មានអាសយនេះគ្រប់ទាំង ៤។ បុគ្គលណា ដែលមានទីអាស្រ័យរបស់ប្រមាត់ច្រើន អាហារដែលបុគ្គលនោះលេបចូលទៅ ដូចជាប្រឡាក់ដោយប្រេងស្រគំយ៉ាងខាប់ គួរខ្ពើមក្រៃពេក។ បុគ្គលដែលមានទីអាស្រ័យរបស់ស្លេស្មច្រើន ដូចជាប្រឡាក់ដោយរសនៃផ្លែខ្ជឹង ឬស្លឹកខ្ជឹង បុគ្គលដែលមានទីអាស្រ័យរបស់ខ្ទុះច្រើន ដូចជាប្រឡាក់ដោយតក្កផ្អូម (ទឹកដោះជូរឡើងពពុះ) បុគ្គលដែលមានទីអាស្រ័យរបស់ឈាមច្រើន ដូចជាប្រឡាក់ដោយទឹកជ្រលក់ គួរខ្ពើមក្រៃពេក។ យោគី គប្បីពិចារណាថា អាហារ ជាបដិកូល គួរខ្ពើម ដោយទីអាស្រ័យ ដូចន័យពោលមកនេះ។
៥. និធានតោ បដិកូលដោយកន្លែងដែលតម្កល់នៅក្នុងផ្ទៃ។ ព្រះយោគី គប្បីពិចារណាថា អាហារដែលប្រឡាក់ដោយអាសយទាំង ៤ ណាមួយ ហើយចូលទៅកាន់ផ្ទៃនោះ មិនមែននៅក្នុងភាជន៍មាសជាដើមឡើយ គឺបើបុគ្គលលេបចូលទៅ អាហារនោះ ក៏ទៅតម្កល់នៅក្នុងឱកាសប្រាកដស្មើដោយរណ្តៅលាមក ដែលគេមិនដែលលាងសម្អាតអស់កាលដ៏យូរ គឺស្មើនឹងអាយុរបស់បុគ្គលនោះ។
៦. អបរិបក្កតោ បដិកូលដោយភាពដែលមិនទាន់រលួយ គឺគប្បីពិចារណាថា អាហារដែលលេបចូលទៅហើយ សូម្បីទើបបរិភោគក្នុងថ្ងៃនោះក្តី ក្នុងថ្ងៃម្សិលមិញក្តី ក្នុងថ្ងៃមុនៗក្តី ក៏ទៅផ្តុំគ្នា រួបរឹតដោយដុំស្លេស្ម ដុតកំដៅដោយភ្លើងធាតុ បែកទៅជាពពុះតូចធំ អាប់អួរដោយក្លិនអសុភផ្សេងៗ គួរខ្ពើមក្រៃពេក។
៧. បរិបក្កតោ បដិកូលដោយភាពដែលរលួយហើយ។ ពិចារណាថា អាហារដែលភ្លើងធាតុក្នុងកាយដុតកំដៅឲ្យរលួយហើយនោះ មិនមែនក្លាយទៅជាមាសជាដើមឡើយ គ្រាន់តែបញ្ចេញនូវពពុះ និងក្រពេញតូចធំ មួយផ្នែកដែលដល់នូវភាពជាអាហារចាស់ ក៏ចូលទៅតម្កល់នៅក្នុងទីលំនៅនៃអាហារចាស់ ប្រៀបដូចដីស្អិត មានពណ៌លឿង ដែលគេកិនឲ្យជ្រាយ ហើយដាក់ចុះទៅក្នុងបំពង់ មួយផ្នែកដែលដល់នូវភាពជាទឹកមូត្រ ក៏ជ្រាបចូលទៅដក់នៅក្នុងផ្លោកមូត្រ ដែលគួរខ្ពើមក្រៃពេក។
៨. ផលតោ បដិកូលដោយផល គឺគប្បីពិចារណាថា អាហារណាដែលរលួយទៅដោយល្អ ក៏ញុំាងសាកអសុភទាំងឡាយ មានសក់ រោម ជាដើម ឲ្យចំរើនឡើង អាហារណាដែលមិនរលួយល្អ ក៏បណ្តាលឲ្យកើតជារោគច្រើនប្រការ មានកម រមាស់ជាដើម។
៩. និស្សន្ទតោ បដិកូលដោយការហូរចេញ គឺពិចារណាថា អាហារនេះ កាលដែលលេបចូលទៅ គឺទៅតាមតែទ្វារ ១ វេលាហូរចេញមកវិញ គឺហូរតាមទ្វារច្រើន គឺហូរតាមភ្នែកខ្លះ ហៅថាពពិកភ្នែក ហូរតាមត្រចៀកខ្លះ ហៅថា អាចម៍ត្រចៀកជាដើម។ ពិចារណាម្យ៉ាងទៀតថា អាហារនេះ កាលដែលលេបចូល បបួលគ្នាច្រើនមកជួបជុំបរិភោគសប្បាយ វេលាក្លាយជាឧច្ចារៈ និងបស្សាវៈ ក៏ទៅពួនសម្ងំបញ្ចេញម្នាក់ឯងក្នុងទីស្ងាត់ គួរអៀនខ្មាសក្រៃពេក។
១០. សម្មក្ខនតោ បដិកូលដោយប្រឡាក់ប្រឡូស។ ពិចារណាថា អាហារនេះ កាលដែលបរិភោគ ក៏ប្រឡាក់ដៃ និងបបូរមាត់ជាដើម ដល់បរិភោគរួចហើយ ភ្លើងធាតុក្នុងកាយ ផាត់ច្រានទៅសព្វសរីរៈទាំងមូល ក៏ត្រូវប្រឡាក់នៅត្រង់ធ្មេញ ត្រង់អណ្តាត ទ្វារតូច ទ្វារធំជាដើម ដែលគួរឲ្យខ្ពើមក្រៃពេក។
(ពិស្តារ បឋមវិបស្សនា ព្រះកេតុធម្មោ សំ ប៊ុនធឿន)
សូមអនុមោទនា !!!
ឈូកក្រហម 