និមិត្តរបស់កម្មដ្ឋាន មាន ៣ គឺ បរិកម្មនិមិត្ត ១ ឧគ្គហនិមិត្ត ១ បដិភាគនិមិត្ត ១។ និមិត្តទាំង ៣នេះ ព្រះយោគីត្រូវបានក្នុងកម្មដ្ឋាន ២២ គឺ កសិណ ១០ អសុភ ១០ កាយគតាសតិ ១ អានាបានស្សតិ ១។
- បរិកម្មនិមិត្ត និមិត្តក្នុងបរិកម្ម ដូចយោគីដែលត្រូវចំរើនបឋវីកសិណ ត្រូវយករង្វង់កសិណ ដែលលាបលនដោយផែនដីពណ៌អរុណរះពេលព្រឹក មកតម្កល់អំពីមុខហើយ ធ្វើការសំឡឹងពណ៌នៃកសិណនោះ បរិកម្មថា បឋវី ដី ៗៗ ហើយបិទភ្នែក បរិកម្មរួច បើកភ្នែកសំឡឹងពណ៌កសិណនោះទៀត បរិកម្មថា ដីៗៗ ការបរិកម្មដោយការសំឡឹងពណ៌កសិណបែបនេះ ហៅថា បរិកម្មនិមិត្ត។
- ឧគ្គហនិមិត្ត និមិត្តដែលកើតឡើងប្រាកដដល់ចិត្តរបស់ព្រះយោគី មានពណ៌សណ្ឋានដូចវង់កសិណនោះ បើកភ្នែកក្តី ធ្មេចភ្នែកក្តី ក៏ឃើញពណ៌កសិណនោះដូចគ្នា និមិត្តដែលកើតឡើងប្រាកដដល់ចិត្តរបស់យោគីយ៉ាងជាក់ច្បាស់យ៉ាងនេះ ហៅថា ឧគ្គហនិមិត្ត។
- បដិភាគនិមិត្ត និមិត្តជាចំណែក ប្រៀបដូចជាយោគី ដែលចំរើនបឋវីកសិណ ពេលដែលឧគ្គហនិមិត្តកើតឡើងហើយ យោគីនោះ នៅតែមានព្យាយាមក្នុងការសម្លឹងនូវនិមិត្តនោះ តាមមនោទ្វាររឿយៗ រហូតដល់និមិត្តនោះ ឡើងបរិសុទ្ធស្អាតជាងឧគ្គហនិមត្ត ១រយគុណ ១ពាន់គុណ និមិត្តក្រោយនេះ ហាក់ដូចជាទំលាយនូវឧគ្គហនិមិត្តចេញមកស្អាតបរិសុទ្ធ ប្រៀបដូចជាកញ្ចក់ដែលគេដកចេញពីស្រោម ឬដូចជាវង់ព្រះចន្ទ្រដ៏បរិសុទ្ធ ដែលចេញពីពពកខ្មៅ និមិត្តក្រោយនេះ មិនមានពណ៌សណ្ឋានដូចនិមិត្តដើមទេ និមិត្តនេះឯងហៅថា បដិភាគនិមិត្ត។
និមិត្តរបស់បុគ្គលជិតស្លាប់
និមិត្តរបស់បុគ្គលឃើញនៅពេលទៀបស្លាប់ មាន២ គឺ កម្មនិមិត្ត១ គតិនិមិត្ត១ ដែលជានិមិត្តនៃអំពើល្អ ឬអាក្រក់ដែលបុគ្គលនោះបានធ្វើរួចហើយ។
- កម្មនិមិត្ត គឺជាអារម្មណ៍មួយ កើតឡើងប្រាកដដល់បុគ្គលទៀបស្លាប់ មាន ២ប្រការគឺ កម្មនិមិត្តជាកុសល ១ កម្មនិមិត្តជាអកុសល ១ កម្មនិមិត្តជាកុសលនោះ កាលបើបុគ្គលពីដើមធ្លាប់ធ្វើអំពើល្អ មានឲ្យទានដោយវត្ថុណា រក្សាសីល ចំរើនកម្មដ្ឋាន ស្តាប់ធម៌ទេសនា បូជាសក្ការៈចំពោះព្រះពុទ្ធជាដើម ដល់ពេលទៀបស្លាប់ ក៏អារម្មណ៍នោះមកប្រាកដឲ្យឃើញ ហាក់ដូចជាខ្លួនកំពុងធ្វើនូវអំពើនោះទៀត អារម្មណ៍នោះហៅថា កម្មនិមិត្តជាកុសល បើកាលពីដើម បុគ្គលធ្លាប់សាងនូវអំពើបាប មានសម្លាប់សត្វដោយលំពែង ឬដាវ កាំបិត អាវុធណាមួយជាខាងដើម ដល់ពេលទៀបស្លាប់ អារម្មណ៍នោះ ក៏មកប្រាកដឲ្យឃើញដាវ លំពែង កាំបិត អាវុធជាគ្រឿងសំរាប់កាប់សំលាប់ និងអំពើបាបនោះទៀត អារម្មណ៍នេះហៅថា កម្មនិមិត្តជាអកុសល។
- គតិនិមិត្ត គឺជាអារម្មណ៍មួយ បានដល់ភពល្អ ឬអាក្រក់ ដែលបុគ្គលត្រូវទៅកើតក្នុងទីនោះ បន្ទាប់អំពីស្លាប់ទៅ កើតឡើងឲ្យឃើញប្រាកដដល់បុគ្គលដែលទៀបស្លាប់ មាន ២យ៉ាងគឺ សុគតិនិមិត្ត ១ ទុគ្គតិនិមិត្ត ១។ សុគតិនិមិត្តនោះ កាលបើពីដើម បុគ្គលបានសាងល្អ មានឲ្យទាន រក្សាសីលជាដើម បន្ទាប់អំពីបែកធ្លាយរាងកាយទៅ ត្រូវទៅកើតក្នុងសុគតិភពណាមួយ ក៏ដល់ពេលទៀបស្លាប់ ក៏ប្រាកដឲ្យឃើញនូវភពនោះ មានឃើញទេវតាក្នុងភពនោះៗ មកអញ្ជើញឲ្យទៅកើតជាមួយគេជាដើម អារម្មណ៍នេះហៅថា សុគតិនិមិត្ត តែបើពីដើម ធ្លាប់ធ្វើបាបកម្ម មានបញ្ចវេរាជាដើម ហើយបុគ្គលនោះ លុះបែកធ្លាយរាងកាយបន្ទាប់អំពីស្លាប់ ត្រូវទៅកើតក្នុងអបាយភូមិ មាននរកជាដើម ដល់ពេលទៀបស្លាប់ ក៏បណ្តាលឲ្យឃើញនូវភពអាក្រក់នោះ មាននិរយបាលមកចាប់ចងយកទៅជាដើម អារម្មណ៍នេះ ហៅថា ទុគ្គតិនិមិត្ត។
បុគ្គលដែលទៀបស្លាប់ តែងតោងយកនូវអារម្មណ៍ ២យ៉ាងនេះឯង ចុតិទៅកើតសុគតិភព ឬទុគ្គតិភពទៅតាមយថាកម្មរបស់ខ្លួន។
រីឯបុគ្គលដែលភ្លឹកទៅ ក៏តែងតោងយកនូវអារម្មណ៍ គឺសុគតិនិមិត្ត ឬទុគ្គតិនិមិត្តតាមកម្មល្អ ឬអាក្រក់របស់ខ្លួន ដែលបានសាងទុករួចមកហើយនោះ។
ពួកបុគ្គលទាំងអស់នេះ កាលដែលកំពុងសោយអារម្មណ៍ជាទុក្ខ ឬជាសុខក្នុងភពនោះៗ ដែលឲ្យឃើញសុទ្ធតែជាបុគ្គលមិនមានស្មារតី និងញាណសំរាប់រលឹក និងដឹងខ្លួនឡើយ ស្មារតី និងញាណរលត់អស់ មិនបានដឹងនូវអារម្មណ៍ផ្សេងៗ ដែលមកប្រាកដដល់ទ្វារ មានកូនយំទួញ ឬញាតិហៅរក ឬលោកអាចារ្យឲ្យបាលីពុទ្ធោជាដើមឡើយ។
អារម្មណ៍ល្អ និងអាក្រក់ដែលកើតឡើងដល់បុគ្គលទាំងអស់នោះ សុទ្ធតែកើតឡើងអំពីកម្មជាបច្ច័យមែនពិត។
បុគ្គលអ្នកភ្លឹករលត់ស្មារតីក្នុងបច្ចុប្បន្ន ហើយឃើញអារម្មណ៍ផ្សេងៗ ដូចបានពោលមកហើយ ខុសអំពីបុគ្គលដែលស្លាប់ ព្រោះថាបុគ្គលអ្នកស្លាប់ កាលណាចុតិវិញ្ញាណកើតឡើង ហើយវិបាកវិញ្ញាណត្រូវចាប់បដិសន្ធិក្នុងភពខាងមុខបន្តទៅទៀត ទៅតាមយថាកម្មជាហេតុ ជាបច្ច័យ ព្រោះអាយុ និងបុណ្យដែលត្រូវបន្តការរស់នៅតទៅទៀតក្នុងបច្ចុប្បន្នភពនេះអស់ហើយ ឯបុគ្គលដែលភ្លឹកទៅហើយ ត្រូវដឹងខ្លួនរស់មកវិញ ព្រោះអាយុ និងបុណ្យសំរាប់នៅក្នុងបច្ចុប្បន្នភព មិនទាន់អស់នៅឡើយដោយពិត។
សូមអនុមោទនា !!!
ឈូកក្រហម 