ឈូកក្រហម

ធម្មសារ - ភ

ភ័យ ៤ យ៉ាង ភ័យ ៤យ៉ាងគឺ ជាតិភ័យ ១ ជរាភ័យ ១ ព្យាធិភ័យ ១ មរណភ័យ ១។ (បិ.៨២, ឃ. ២០៥) ភ័យ ៤យ៉ាងដទៃទៀត គឺ រាជភ័យ ១ ចោរភ័យ ១ អគ្គិភ័យ ១ ឧទកភ័យ ១។ (បិ.៨២, ឃ. ២០៦) ភ័យ ៤យ៉ាងដទៃទៀតគឺ ភ័យអំពីរលក ១ ភ័យអំពីក្រពើ ១ ភ័យអំពីអន្លង់ទឹក ១ ភ័យអំពីត្រីសាហាវ ១។ (បិ.៨២, ឃ. ២០៧) ភ័យ ៤យ៉ាងដទៃទៀតគឺ ភ័យអំពីសេចក្ដីតិះដៀលខ្លួនឯង ១ ភ័យអំពីសេចក្ដីតិះដៀលរបស់បុគ្គលដទៃ ១ ភ័យអំពីអាជ្ញា ១ ភ័យអំពីទុគ្គតិ ១ នេះ ភ័យContinue reading “ធម្មសារ - ភ”

ធម្មសារ – ស

សញ្ញោជនៈ ១០ ពួកធម៌ជាសញ្ញោជនៈ (ធម៌ចងសត្វទុកក្នុងវដ្តៈ) មាន ១០ ប្រការ គឺកាមរាគសញ្ញោជនៈ បដិឃសញ្ញោជនៈ មានសញ្ញោជនៈ ទិដ្ឋិសញ្ញោជនៈ វិចិកិច្ឆាសញ្ញោជនៈ សីលព្វតបរាមាសសញ្ញោជនៈ ភវរាគសញ្ញោជនៈ ឥស្សាសញ្ញោជនៈ មច្ឆរិយសញ្ញោជនៈ អវិជ្ជាសញ្ញោជនៈ ១។ (ពិស្តារ បិ.៧៩, ឃ.២១៩) សញ្ញោជនៈ ១០ ដទៃទៀត សំយោជនៈជាចំណែកខាងក្រោម ៥ គឺ សក្កាយទិដ្ឋិ ១ វិចិកិច្ឆា ១ សីលព្វតបរាមាសៈ ១ កាមច្ឆន្ទៈ ១ ព្យាបាទៈ ១។ សំយោជនៈជាចំណែកខាងលើ ៥ គឺ រូបរាគៈ ១ អរូបរាគៈ ១ មានះ ១ ឧទ្ធច្ចៈ ១ អវិជ្ជា ១។ (បិ.៨២, ឃ.២១០) សាច់ ១០យ៉ាង ដែលព្រះអង្គបញ្ញត្តContinue reading “ធម្មសារ – ស”

ធម្មសារ – ប

បង្គោលចិត្ត ៥យ៉ាង ១. បុគ្គលសង្ស័យ ងឿងឆ្ងល់ មិនចុះចិត្តស៊ប់ មិនជ្រះថ្លា ក្នុងព្រះសាស្ដា។ ២. បុគ្គលសង្ស័យ ងឿងឆ្ងល់ មិនចុះចិត្តស៊ប់ មិនជ្រះថ្លា ក្នុងព្រះធម៌។ ៣. បុគ្គលសង្ស័យ ងឿងឆ្ងល់ មិនចុះចិត្ដស៊ប់ មិនជ្រះថ្លា ក្នុងព្រះសង្ឃ។ ៤. បុគ្គលសង្ស័យ ងឿងឆ្ងល់ មិនចុះចិត្តស៊ប់ មិនជ្រះថ្លា ក្នុងសិក្ខា។ ៥. បុគ្គលក្រោធ អាក់អន់ចិត្ដ មានចិត្ដចងគំនុំ មានចិត្តរឹងត្អឹង ចំពោះសព្រហ្មចារីបុគ្គលទាំងឡាយ។ (បិ.៨២,ឃ.២១៥) បញ្ចគោរស ទឹកដោះស្រស់ ១ ទឹកដោះជូរ ១ ខ្លាញ់ ១ ទឹកដោះខាប់ ១ ទឹកដោះថ្លា ១។ (បិ.៧,ឃ.១៣៣) ប្រយោជន៍នៃការបញ្ញត្តិសិក្ខាបទ ១០យ៉ាង ព្រះមានព្រះភាគទ្រង់បញ្ញត្ដសិក្ខាបទ ព្រោះអាស្រ័យអំណាចប្រយោជន៍ ១០យ៉ាង គឺ ដើម្បីសេចក្ដីល្អដល់សង្ឃ ដើម្បីនៅសប្បាយដល់សង្ឃ ដើម្បីសង្កត់សង្កិននូវបុគ្គលទំាងឡាយដែលមិនអៀនខ្មាស ដើម្បីនៅជាសុខស្រួលដល់ភិក្ខុទាំងឡាយContinue reading “ធម្មសារ – ប”

អនុបសម្បន្នសីល

សីលរបស់អនុបសម្បន្ន បានដល់សីល ១០ របស់សាមណេរ។ វិន័យរបស់សាមណេរគឺ សិក្ខាបទ ១០ ទណ្ឌកម្ម ១០ នាសនង្គ ១០ សេក្ខិយវត្ត ៧៥ លោកវជ្ជសិក្ខាបទ ៤៩។ សិក្ខាបទ ១០ របស់សាមណេរគឺ បាណាតិបាតា វេរមណី ចេតនា ជាហេតុវៀរចាកកិរិយាធ្វើសត្វមានជីវិតឲ្យធ្លាក់ចុះកន្លង គឺសម្លាប់សត្វ។ អទិន្នាទានា វេរមណី ចេតនា ជាហេតុវៀរចាកកិរិយាកាន់យកនូវវត្ថុដែលគេមិនបានឲ្យដោយកាយ ឬដោយវាចា។ អព្រហ្មចរិយា វេរមណី ចេតនា ជាហេតុវៀរចាកកិរិយាប្រព្រឹត្តនូវធម៌មិនប្រសើរ គឺសេពនូវមេថុនធម្ម។ មុសាវាទា វេរមណី ចេតនា ជាហេតុវៀរចាកកិរិយាពោលនូវពាក្យកុហក។ សុរាមេរយមជ្ជប្បមាទដ្ឋានា វេរមណី ចេតនា ជាហេតុវៀរចាកហេតុជាទីតាំងនៃសេចក្តីប្រមាទ គឺផឹកនូវទឹកស្រវឹង គឺសុរា និងមេរ័យ។ វិកាលភោជនា វេរមណី ចេតនា ជាហេតុវៀរចាកកិរិយាបរិភោគនូវភោជនាហារក្នុងកាលខុស។ នច្ចគីតវាទិតវិសូកទស្សនា វេរមណី ចេតនា ជាហេតុវៀរចាកកិរិយារាំ និងច្រៀង និងប្រគំ និងមើលនូវល្បែងដែលជាសត្រូវដល់កុសលធម៌។Continue reading “អនុបសម្បន្នសីល”

មេថុនសំយោគ

មេថុនសំយោគ មាន៧គឺ អ្នកប្រព្រឹត្តព្រហ្មចរិយ ហើយត្រេកអរនូវកិរិយាអប់គក់ ផ្ងូត ច្របាច់ របស់មាតុគ្រាម ឬប្រាថ្នាចង់ឲ្យបាននូវអំពើទាំងនោះ។ មិនដល់ម្ល៉ោះ ត្រឹមតែសើចក្អាកក្អាយ លេងប្រឡែងជាមួយនឹងមាតុគ្រាម ហើយត្រេកអរតាមនោះ។ មិនដល់ម្ល៉ោះ ត្រឹមតែសំឡក់ភ្នែករបស់មាតុគ្រាម ដោយភ្នែករបស់ខ្លួន ឬញាក់ចិញ្ចើមឲ្យមាតុគ្រាម ហើយត្រេកអរតាមនោះ។ មិនដល់ម្ល៉ោះ ត្រឹមតែស្តាប់សំឡេងរបស់មាតុគ្រាមសើច និយាយស្តី ឬច្រៀងជាដើម ខំផ្ទៀងចាំស្តាប់អំពីខាងក្រៅជញ្ជាំង ឬខាងក្រៅកំពែងជាដើម ហើយត្រេកអរតាមនោះ។ មិនដល់ម្ល៉ោះ ត្រឹមតែនឹកភ្នកដល់សំណើចសើច សំដីចចារ និងល្បែងលេងដែលខ្លួនធ្លាប់សើច ធ្លាប់ចចារ ធ្លាប់លេងជាមួយនឹងមាតុគ្រាមក្នុងកាលមុន ហើយត្រេកអរតាមនោះ។ មិនដល់ម្ល៉ោះ ត្រឹមតែឃើញគហបតី ដែលស្កប់ស្កល់ដោយកាមគុណ ៥ ជាដើម ហើយត្រេកអរចំពោះការស្កប់ស្កល់ដោយកាមគុណ ៥ នោះ។ មិនដល់ម្ល៉ោះ ត្រឹមតែប្រាថ្នាឲ្យបានជាទេវនិកាយណាមួយ ហើយប្រព្រឹត្តព្រហ្មចរិយធម៌ ដោយប្រាថ្នាថា អញនឹងបានជាទេវតាបែបនេះ ឬទេវតាដែលមានសក្តិធំណាមួយ ដោយសីលនេះ វត្តនេះ តបៈនេះ ព្រហ្មចរិយនេះ ដូច្នេះហើយContinue reading “មេថុនសំយោគ”

សំវរធម៌

សំវរធម៌ ៥យ៉ាង បាតិមោក្ខសំវរ សេចក្តីសង្រួមនូវកាយ វាចា ទៅតាមសិក្ខាបទដែលមាននៅក្នុងបាតិមោក្ខ បានដល់បារាជិក ៤ សង្ឃាទិសេស ១៣ អិយត ២ និស្សគ្គិយបាចិត្តិយ ៣០ សុទ្ធិកបាចិត្តិយ ៩២ បាដិទេសនិយ ៤ សេក្ខិយវត្ត ៧៥ អធិករណសមថ ៧ រួមជា ២២៧ និងសេចក្តីសង្រួមនូវកាយ វាចា មិនប្រព្រឹត្តកន្លងនូវសិក្ខាបទដែលព្រះដ៏មានព្រះភាគទ្រង់បញ្ញត្តហើយ ខាងក្រៅបាតិមោក្ខ បានដល់ពួកសិក្ខាបទដែលជាពួកថុល្លច្ចយាបត្តិ ទុក្កដាបត្តិ ទុព្ភាសិតាបត្តិ សីលនេះជាបាតិមោក្ខសំវរសីល។ សតិសំវរ សេចក្តីសង្រួមសតិ បានដល់ការសង្រួមក្នុងឥន្ទ្រិយទាំង ៦ គឺ ចក្ខុន្ទ្រិយ ១ សោតិន្ទ្រិយ ១ ឃានិន្ទ្រិយ ១ ជីវ្ហិន្ទ្រិយ ១ កាយិន្ទ្រិយ ១ មនិន្ទ្រិយ ១ គឺជាការសង្រួមស្មារតីតាមផ្លូវភ្នែក ត្រចៀក ច្រមុះ អណ្តាត កាយ និងចិត្តContinue reading “សំវរធម៌”

សីល

តើអ្វីជាតួសីល? ធម៌ ៤យ៉ាង គឺ ចេតនា ១ ចេតសិក ១ សំវរៈ ១ អវីតិក្កមៈ ១ របស់បុគ្គលវៀរចាកអំពើ មានបាណាតិបាត (ការសម្លាប់សត្វ) ជាដើម ឬថា របស់បុគ្គលកាលបំពេញនូវវត្តប្រតិបត្តិ ហៅថា សីល។ ន័យក្នុងបដិសម្ភិទា មានពោលថា មានព្រះពុទ្ធដីកាថា ចេតនាហំ ភិក្ខវេ សីលំ វទាមិ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ តថាគតហៅចេតនាជាតួសីល។ ចេតនា គឺធម្មជាតអ្នកគិត ចាត់ចែង សន្សំ។ បានសេចក្តីថា ធម្មជាតដែលញុំាងសម្បយុត្តធម៌ គឺចិត្ត និងចេតសិក ដែលប្រកបជាមួយ ឲ្យហូរចុះទៅក្នុងសីល។ ការគិត គំនិត ការចាត់ចែងរបស់បុគ្គល វៀរចាកបញ្ចវេរា (ការសម្លាប់សត្វ ១ ការលួចទ្រព្យគេ ១ ការប្រព្រឹត្តខុសក្នុងកាម ១ ការពោលពាក្យកុហក ១ ការផឹកនូវទឹកស្រវឹង ១) តាមផ្លូវកាយ ឬផ្លូវវាចាContinue reading “សីល”

ពោធិបក្ខិយធម៌

ពោធិបក្ខិយធម៌ ៣៧ ធម៌សម្រាប់ត្រាស់ដឹង ៣៧ប្រការ។ សតិប្បដ្ឋាន ៤ កាយានុបស្សនាសតិប្បដ្ឋាន វេទនានុបស្សនាសតិប្បដ្ឋាន ចិត្តានុបស្សនាសតិប្បដ្ឋាន ធម្មានុបស្សនាសតិប្បដ្ឋាន។ (បិ១៧.២៤៤) សម្មប្បធាន ៤ សំវរប្បធាន គឺព្យាយាមប្រយ័ត្នមិនឲ្យបាបកើតមានក្នុងសន្តាន បហានប្បធាន ព្យាយាមលះបាបដែលកើតឡើងហើយ ភាវនាបធាន ព្យាយាមញុំាងកុសលឲ្យកើតឡើងក្នុងសន្តាន អនុរក្ខនាបធាន ព្យាយាមរក្សាកុសលមិនឲ្យសាបសូន្យទៅវិញ។ សម្មប្បធាន គឺការព្យាយាម ជាសម្មាវាយាម ក្នុងអរិយមគ្គអង្គ៨ និងជាវីរិយិន្ទ្រិយ ក្នុងឥន្រ្ទិយ៥។ ឥទ្ធិបាទ ៤ ឆន្ទៈ ការផ្តោតចិត្តទៅលើបំណងមួយ វីរិយៈ ព្យាយាមធ្វើកិច្ចនោះ ចិត្តៈ យកចិត្តទុកដាក់ធ្វើកិច្ចការនោះ វីមំសា ត្រិះរិះពិចារណាហេតុផលក្នុងកិច្ចការនោះ។ ឥន្ទ្រិយ ៥ សទ្ធិន្ទ្រិយ សទ្ធាជាធំ បានដល់ ជឿការត្រាស់ដឹងនៃព្រះពុទ្ធ វីរិយន្ទ្រិយ វីរិយៈជាធំ បានដល់ការបំពេញសម្មប្បធាន ៤ សតិន្ទ្រិយ សតិជាធំ បានដល់ ការប្រមូលអារម្មណ៍ទៅលើសតិប្បដ្ឋាន ៤ សមាធិន្ទ្រិយ សមាធិជាធំ បានដល់ការសម្រេចឈានContinue reading “ពោធិបក្ខិយធម៌”