បច្ចេកពុទ្ធសំយុត្តកថា

មហាជនកជាតក

ព្រះសាស្ដា កាលគង់នៅក្នុងវត្តជេតពន ទ្រង់ប្រារព្ធមហាភិនេក្ខម្មបារមី ទើបត្រាស់ព្រះធម្មទេសនានេះថា

សេចក្ដីពិស្ដារថា ថ្ងៃមួយ ភិក្ខុទាំងឡាយអង្គុយពណ៌នាមហាភិនេក្ខម្មបារមីរបស់ព្រះតថាគតក្នុងធម្មសភា។ ព្រះសាស្ដាស្ដេចយាងមក ហើយត្រាស់សួរថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ អម្បាញ់មិញនេះ អ្នកទាំងឡាយអង្គុយសន្ទនាគ្នាដោយរឿងអ្វីហ្ន៎។ កាលភិក្ខុទាំងនោះ ក្រាបបង្គំទូលឲ្យទ្រង់ជ្រាបថា បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ដោយរឿងឈ្មោះនេះ ទើបទ្រង់ត្រាស់ថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ មិនមែនតែក្នុងកាលឥឡូវនេះប៉ុណ្ណោះទេ ដែលតថាគតចេញស្វែងរកគុណធំ សូម្បីក្នុងកាលមុន កាលជាពោធិសត្វ តថាគតក៏ចេញស្វែងរកគុណធំដូចគ្នា ដូច្នេះហើយ ទ្រង់ព្រះតុណ្ហីភាព កាលភិក្ខុទាំងនោះ ក្រាបបង្គំទូលអារាធនាឲ្យទ្រង់សម្ដែង ទើបទ្រង់នាំអតីតនិទានមកសាធកៈដូចតទៅនេះថា

ក្នុងអតីតកាល ព្រះរាជាព្រះនាមមហាជនក គ្រងរាជសម្បត្តិក្នុងនគរមិថិលា ដែនវិទេហៈ។ ព្រះបាទមហាជនកនោះ មានព្រះរាជឱរសពីរព្រះអង្គ គឺអរិដ្ឋជនកមួយអង្គ បោលជនកមួយអង្គ បណ្ដាក្សត្រទាំងពីរអង្គនោះ ព្រះរាជាព្រះរាជទានតំណែងឧបរាជដល់ព្រះរាជឱរសច្បង ព្រះរាជទានតំណែងសេនាបតីដល់ព្រះរាជឱរសប្អូន។ ក្នុងកាលតមក ព្រះបាទមហាជនកទ្រង់សោយទិវង្គត។ កាលថ្វាយព្រះភ្លើងព្រះបរមសពស្រេចហើយ ព្រះអរិដ្ឋជនកក៏បានគ្រងរាជសម្បត្តិ ទ្រង់តាំងព្រះបោលជនកដែលជាព្រះកនិដ្ឋភាតាជាឧបរាជ។ អាមាត្យម្នាក់ដែលជាអ្នកជិតស្និទ្ធនឹងព្រះរាជា ចូលគាល់ព្រះរាជាក្រាបទូលថា ទេវ ឧបរាជា តុម្ហេ ឃាតេតុកាមោ បពិត្រព្រះសម្មតិទេព ព្រះឧបរាជប្រាថ្នានឹងផ្ដាច់ព្រះជន្មព្រះអង្គ។ ព្រះបាទអរិដ្ឋជនកទ្រង់ស្ដាប់ពាក្យនោះរឿយៗ ក៏ទម្លាយសេចក្ដីស្នេហាក្នុងព្រះអនុជ ធ្វើព្រះបោលជនកមហាឧបរាជដោយចំណង ឃុំទុកក្នុងទីមួយកន្លែង ក្នុងព្រះរាជដំណាក់មួយខ្នងក្បែរព្រះរាជនិវេសន៍ មានអ្នកយាមរក្សា។

បោលជនកកុមារតាំងសច្ចាធិដ្ឋានថា សចាហំ ភាតុ វេរីម្ហិ បើខ្ញុំបង្កពៀរចំពោះព្រះជេដ្ឋា សង្ខលិកាបិ មេ ហត្ថបាទា មា មុច្ចន្តុ ចំណងកុំបីរបូតអំពីដៃ និងជើងរបស់ខ្ញុំឡើយ ទ្វារម្បិ មា វិវរីយតុ សូម្បីទ្វារ ក៏កុំបីរបើក សចេ នោ វេរីម្ហិ បើខ្ញុំមិនបានបង្កនូវពៀរវេរា (ចំពោះព្រះជេដ្ឋាទេ) សង្ខលិកាបិ មេ ហត្ថបាទា មុច្ចន្តុ ចំណង ចូររបូតអំពីដៃ និងជើងរបស់ខ្ញុំ ទ្វារម្បិ វិវរីយតុ សូម្បីទ្វារក៏ចូររបើក។ គ្រឿងចង ក៏បាក់ជាកំណាត់ ៗ ទ្វារក៏របើក ព្រះបោលជនកក៏យាងចេញទៅកាន់បច្ចន្តគ្រាមមួយកន្លែង ប្រថាប់នៅត្រង់បច្ចន្តគ្រាមនោះ។

អ្នកបច្ចន្តគ្រាមចំណាំទ្រង់បាន ក៏ទំនុកបម្រុង។ ក្នុងកាលនោះព្រះបាទអរិដ្ឋជនកមិនអាចចាប់ព្រះបោលជនកបាន។ ព្រះបោលជនកនោះ បានធ្វើអ្នកបច្ចន្តជនបទឲ្យនៅក្នុងអំណាចដោយលំដាប់ ជាអ្នកមានបរិវារច្រើន ទ្រង់គិតថា កាលមុន យើងមិនបានបង្កនូវពៀរវេរាចំពោះព្រះជេដ្ឋារបស់យើង តែឥឡូវនេះ យើងនឹងបង្កពៀរ ចោមរោមដោយមហាជន ចេញអំពីបច្ចន្តគ្រាមដល់ក្រុងមិថិលាដោយលំដាប់ ឲ្យបោះជំរំទ័ពខាងក្រៅព្រះនគរ។ កាលនោះ ពួកទាហានអ្នកនគរមិថិលា ដឹងថា ព្រះរាជកុមារបោលជនកយាងមក ដោយច្រើន ក៏ជញ្ជូនពាហនៈ មានសេះ ដំរី ជាដើម មកកាន់សម្នាក់របស់ព្រះបោលជនកនោះ។ សូម្បីអ្នកនគរដទៃៗ ក៏មកផងដែរ។

ព្រះបោលជនកបញ្ជូនសាសន៍ទៅថ្វាយព្រះរាជជេដ្ឋាថា ក្នុងកាលមុន ខ្ញុំមិនបានបង្កពៀរជាមួយទ្រង់ តែឥឡូវនេះ ខ្ញុំនឹងបង្កពៀរ ទ្រង់ប្រគល់ស្វេតច្ឆត្រ (រាជ្យ) ដល់ខ្ញុំ ឬក៏ច្បាំងគ្នា។

ព្រះបាទអរិដ្ឋជនករាជទ្រង់បានស្ដាប់ដូច្នោះ ប្រាថ្នានឹងច្បាំង ទើបត្រាស់ហៅអគ្គមហេសីមក ប្រាប់ថា នែនាងដ៏ចម្រើន ធម្មតាការច្បាំង ឈ្នះឬចាញ់ មិនអាចដឹងបានទេ បើយើងមានអន្តរាយ នាងគប្បីរក្សាគភ៌ឲ្យល្អ ដូច្នេះហើយ ទ្រង់ចោមរោមដោយសេនាជាច្រើន ចេញអំពីនគរ។

លំដាប់នោះ ទាហានរបស់ព្រះបោលជនក ញ៉ាំងព្រះបាទអរិដ្ឋជនកឲ្យសោយទិវង្គតក្នុងទីលានចម្បាំង។ អ្នកនគរដឹងថា ព្រះរាជាសោយទិវង្គតហើយ ក៏កើតកោលាហលទូទៅ។ ឯព្រះទេវីដឹងថា ព្រះរាជស្វាមីសោយទិវង្គតហើយ ក៏ប្រញាប់ដាក់របស់ដែលមានតម្លៃ មានមាសជាដើម ក្នុងល្អី យកសំពត់ចាស់ៗ បិទបាំង ហើយដាក់អង្ករខាងលើ ដណ្ដប់សំពត់ចាស់សៅហ្មង ភៀសខ្លួនចេញទៅ ដាក់ល្អីលើក្បាល ចេញអំពីនគរក្នុងថ្ងៃនុ៎ះឯង មិនមានអ្នកណាស្គាល់ព្រះនាងឡើយ។ ព្រះនាងចេញតាមទ្វារទិសខាងជើង មិនស្គាល់ផ្លូវ ព្រោះមិនធ្លាប់ទៅកាន់ទីណាមួយ មិនអាចកំណត់ទិស ទើបប្រថាប់គង់ត្រង់សាលាមួយកន្លែង រង់ចាំសួរថា មានអ្នកណាទៅកាន់នគរកាលចម្បាដែរឬទេ ព្រោះព្រះនាងធ្លាប់ឮថា មានអ្នកធ្វើដំណើរទៅកាន់នគរឈ្មោះកាលចម្បា។ ចំណែកសត្វដែលបដិសន្ធិក្នុងព្រះឧទររបស់ព្រះទេវីនោះ មិនមែនជាសត្វសាមញ្ញ គឺជាព្រះមហាសត្វដែលមានបារមីបានបំពេញហើយ មកកើត។

ដោយតេជះនៃព្រះមហាសត្វនោះ បណ្ដាលឲ្យសក្កពិភពកម្រើកញាប់ញ័រ។ សក្កទេវរាជទ្រង់ពិចារណា ក៏ជ្រាបហេតុនោះ ទើបព្រះតម្រិះថា សត្វដែលកើតក្នុងព្រះឧទររបស់ព្រះទេវីនេះ មានបុណ្យច្រើន អញគួរទៅក្នុងទីនោះ ទើបនិម្មិតរថមានគ្រឿងបិទបាំង រៀបចំគ្រែក្នុងរថនោះ កាឡាខ្លួនជាមនុស្សចាស់ បររថទៅឈប់ត្រង់ទ្វារសាលាដែលព្រះទេវីប្រថាប់គង់ ហើយសួរថា មានអ្នកណាចង់ទៅនគរកាលចម្បាដែរឬទេ។ ព្រះទេវីបានស្ដាប់ដូច្នោះ ទើបត្រាស់ថា លោកឪពុក ខ្ញុំនឹងទៅ។

សក្កទេវរាជត្រាស់ថា ម្នាលកូនស្រី បើដូច្នោះ ចូរនាងឡើងអង្គុយលើរទេះ។ ព្រះទេវីត្រាស់ថា បពិត្រលោកឪពុក ខ្ញុំមានគភ៌ចាស់ខែ មិនអាចឡើងរទេះបានទេ ខ្ញុំសូមដើរតាមក្រោយៗ លោកឪពុកទៅប៉ុណ្ណោះ តែសូមលោកឪពុកជួយទទួលល្អីរបស់ខ្ញុំនេះ ដាក់លើរទេះផង។

សក្កទេវរាជត្រាស់ថា នែកូនស្រី នាងនិយាយអ្វី បុគ្គលដែលមានសមត្ថភាពចេះបររទេះដូចខ្ញុំ មិនមានទេ នាងកុំខ្លាចឡើយ ចូរឡើងអង្គុយលើរទេះចុះ។ ព្រះនាងពោលថា សាធុ លោកឪពុក ដោយអានុភាពនៃព្រះឱរសរបស់ព្រះនាង កាលដែលព្រះទេវីឡើងរទេះ ផែនដីក៏ទុលឡើង ដូចពេញដោយខ្យល់ ទល់គ្នានឹងទូករទេះ ព្រះទេវីឡើងផ្ទំលើសិរីសេយ្យាសនៈ ព្រះនាងជ្រាបបានថា នេះជាទេវតា។ គ្រាន់តែគិតប៉ុណ្ណោះ ព្រះនាងក៏លង់លក់ ព្រោះបានទីបន្ទំដែលជាទិព្វ។

ក្នុងកាលនោះ សក្កទេវរាជទ្រង់បររថដល់ស្ទឹងមួយកន្លែង ដែលមានចម្ងាយ ៣០ យោជន៍ ទើបដាស់ព្រះទេវី ហើយត្រាស់ថា នែកូនស្រី ចូរនាងចុះអំពីរទេះ ងូតទឹកក្នុងស្ទឹង ចូរស្លៀកដណ្ដប់សំពត់មួយគូដែលនៅលើក្បាលដំណេកនោះ នៅក្នុងរទេះមានកញ្ចប់ភត្ត ចូរនាងបរិភោគចុះ។ ព្រះទេវីធ្វើតាមយ៉ាងនោះ ហើយក៏ផ្ទំបន្តទៀត លុះដល់នគរកាលចម្បា ជួនជាពេលល្ងាច ព្រះនាងទតឃើញទ្វារត្រង់សំយាបកំពែងនគរ ទើបសួរសក្កទេវរាជថា បពិត្រលោកឪពុក នគរនេះ ឈ្មោះអ្វី។ សក្កទេវរាជឆ្លើយថា នគរនេះ ឈ្មោះកាលចម្បា កូនស្រី។

ព្រះទេវីពោលថា លោកឪពុកនិយាយអ្វី នគរកាលចម្បានៅឆ្ងាយអំពីនគររបស់ពួកយើងដល់ទៅ ៦០ យោជន៍ មិនមែនឬ។ សក្កទេវរាជត្រាស់ថា យ៉ាងនោះហើយនាង តែខ្ញុំស្គាល់ផ្លូវត្រង់។ លំដាប់នោះ សក្កទេវរាជឲ្យព្រះទេវីចុះអំពីរទេះ ក្នុងទីក្បែរទ្វារទិសទក្សិណ ហើយ ប្រាប់ថា នែនាង ផ្ទះរបស់យើងនៅស្រុកខាងមុខ ចូរនាងចូលទៅកាន់នគរនេះ ដូច្នេះហើយ យាងទៅ ដូចទៅខាងមុខ ហើយក៏អន្តរធាន ទៅកាន់ទីប្រថាប់របស់ព្រះអង្គ។

ចំណែកព្រះទេវី ព្រះនាងប្រថាប់គង់ត្រង់សាលាមួយកន្លែង។ ក្នុងខណៈនោះ មានព្រាហ្មណ៍អ្នករាយមន្តម្នាក់ ជាអ្នកស្រុកកាលចម្បា ជាអាចារ្យទិសាបាមោក្ខ មានមាណព ៥០០ ចោមរោម ដើរទៅដើម្បីងូតទឹក សម្លឹងមើលអំពីចម្ងាយ ឃើញព្រះទេវីមានព្រះរូបល្អក្រៃលែង សម្បូរដោយលម្អដ៏លើស ប្រថាប់គង់ក្នុងសាលានោះ ដោយអានុភាពនៃព្រះមហាសត្វដែលកើតក្នុងព្រះឧទររបស់ព្រះទេវី គ្រាន់តែឃើញប៉ុណ្ណោះ ក៏កើតនូវសេចក្ដីស្រឡាញ់ដូចជាប្អូនស្រីរបស់ខ្លួន ទើបឲ្យពួកមាណពឈរចាំខាងក្រៅ ចូលទៅក្នុងសាលាតែម្នាក់ឯង សួរថា នែប្អូនស្រី នាងជាអ្នកស្រុកណា។

ព្រះទេវីឆ្លើយថា បពិត្របងប្រុស ខ្ញុំជាអគ្គមហេសីរបស់ព្រះបាទអរិដ្ឋជនក នគរមិថិលា។ ព្រាហ្មណ៍សួរថា ម្នាលប្អូនស្រី ព្រោះហេតុអ្វី ទើបនាងមកទីនេះ។

ព្រះទេវីឆ្លើយថា បពិត្របងប្រុស ព្រះបាទអរិដ្ឋជនកត្រូវព្រះបោលជនកផ្ដាច់ព្រះជន្ម កាលបើយ៉ាងនេះ ខ្ញុំខ្លាច ទើបគេចមក ដោយគិតថា នឹងរក្សាគភ៌។ ព្រាហ្មណ៍សួរថា ម្នាលប្អូនស្រី ក្នុងនគរនេះ មានអ្នកណាជាញាតិផៅរបស់នាងដែរឬទេ។

ព្រះទេវីឆ្លើយថា មិនមានទេ បងប្រុស។ ព្រាហ្មណ៍ពោលថា បើដូច្នោះ នាងកុំគិតថ្វីឡើយ ខ្ញុំជាឧទិច្ចព្រាហ្មណមហាសាល ជាអាចារ្យ ទិសាបាមោក្ខ ខ្ញុំនឹងតាំងនាងទុកជាប្អូនស្រី បដិបត្តិមើលថែនាង ចូរនាងហៅខ្ញុំថា បងប្រុស ហើយចាប់ត្រង់ជើងទាំងពីររបស់ខ្ញុំ យំចុះ។

ព្រះទេវីចាប់ត្រង់ជើងទាំងពីររបស់ព្រាហ្មណ៍នោះ ហើយស្រែកយំ ដោយសំឡេងខ្លាំង ជនទាំងពីរយំខ្សឹកខ្សួលដល់គ្នានឹងគ្នា។ ក្នុងកាលនោះ ពួកអន្តេវាសិកបានឮសំឡេងរបស់ព្រាហ្មណ៍ ទើបនាំគ្នាស្ទុះចូលទៅកាន់សាលា សួរថា បពិត្រលោកអាចារ្យ តើមានរឿងអ្វី។

ព្រាហ្មណ៍ពោលថា នាងជាប្អូនស្រីរបស់ខ្ញុំ ព្រាត់អំពីខ្ញុំយូរហើយ។

លំដាប់នោះ ពួកអន្តេវាសិកពោលថា បពិត្រលោកអាចារ្យ ចាប់តាំងអំពីកាលដែលលោកទាំងពីរបានចួបគ្នាហើយ កុំវិតក្កៈឡើយ។

ព្រាហ្មណ៍ឲ្យនាំយានដែលបិទបាំងមក ឲ្យព្រះទេវីប្រថាប់គង់ក្នុងយាននោះ ពោលនឹងពួកមាណពថា នែបាទាំងឡាយ ចូរប្រាប់ព្រាហ្មណីថា នាងជាប្អូនស្រីរបស់ខ្ញុំ ហើយចូរប្រាប់ព្រាហ្មណីឲ្យធ្វើកិច្ចទាំងពួងដល់ នាង ហើយក៏បញ្ជូនព្រះទេវីទៅកាន់ផ្ទះ។ លំដាប់នោះ ព្រាហ្មណីឲ្យព្រះនាងស្រង់ទឹកក្ដៅ ហើយរៀបចំទីបន្ទំឲ្យផ្ទំ ព្រាហ្មណ៍ងូតទឹកហើយ ក៏ត្រឡប់មកកាន់ផ្ទះ ឲ្យអញ្ជើញព្រះនាងមកក្នុងវេលាបរិភោគអាហារ ដោយពាក្យថា ចូរអញ្ជើញប្អូនស្រីរបស់យើងមក ហើយបរិភោគរួមគ្នាជាមួយព្រះនាង បានថែទាំព្រះនាងក្នុងនិវេសន៍របស់ខ្លួននោះឯង។

មិនយូរប៉ុន្មាន ព្រះនាងក៏ប្រសូតព្រះឱរសមានពណ៌ដូចមាស ព្រះទេវីក៏ថ្វាយព្រះនាមព្រះរាជបុត្ត ដូចព្រះនាមព្រះអយ្យកោថា មហាជនកកុមារ។ ព្រះរាជកុមារនោះ ទ្រង់ចម្រើនវ័យ ក៏លេងជាមួយពួកក្មេងៗ ពួកក្មេងណាឆាឆៅឲ្យព្រះរាជកុមារក្រោធ ព្រះរាជកុមារក៏ចាប់ក្មេងទាំងនោះយ៉ាងមាំហើយវាយ ព្រោះទ្រង់មានកម្លាំងច្រើនផង មានសេចក្ដីរឹងត្អឹងព្រោះមានះផង ព្រោះទ្រង់កើតក្នុងត្រកូលក្សត្រដែលមិនលាយឡំដោយពូជពង្សដទៃ ពួកក្មេងទាំងនោះ ក៏ស្រែកយំដោយសំឡេងខ្លាំង កាលត្រូវសួរថា អ្នកណាវាយពួកឯង ក៏ប្រាប់ថា កូនស្រីមេម៉ាយ វាយពួកខ្ញុំ។ ព្រះរាជកុមារទ្រង់ព្រះតម្រិះថា ពួកក្មេងទាំងនេះ ពោលថាអញជាកូនស្រីមេម៉ាយរឿយៗ ណ្ហើយចុះ អញនឹងសួរមាតារបស់អញ។ ថ្ងៃមួយ ព្រះរាជកុមារទូលសួរព្រះរាជមាតាថា បពិត្រអ្នកម៉ែ អ្នកណាជាឪពុករបស់ខ្ញុំ។ លំដាប់នោះ ព្រះទេវីលួងលោមព្រះរាជកុមារថា ម្នាលបា ព្រាហ្មណ៍ជាឪពុករបស់កូន។

ស្អែកឡើង ព្រះរាជកុមារក៏វាយក្មេងទាំងឡាយទៀត ពួកក្មេងទាំងនោះ ក៏ពោលថា កូនស្រីមេម៉ាយ។ ព្រះរាជកុមារត្រាស់ថា ព្រាហ្មណ៍ជាឪពុករបស់យើង មិនមែនឬ។

កាលពួកក្មេងសួរថា ព្រាហ្មណ៍ជាអ្វីនឹងឯង ទើបទ្រង់ព្រះតម្រិះថា ក្មេងទាំងនេះពោលថា ព្រាហ្មណ៍ជាអ្វីនឹងឯង រឿយៗ មាតារបស់អញមិនប្រាប់ហេតុការណ៍នេះ តាមសេចក្ដីពិត មាតាមិនប្រាប់ដល់អញតាមចិត្តរបស់ខ្លួន លើកទុកចុះ អញនឹងឲ្យមាតាប្រាប់ឲ្យខាងតែបាន។

កាលព្រះរាជកុមារបៅដោះរបស់ព្រះមាតា ទើបខាំដោះរបស់មាតាហើយពោលថា បពិត្រអ្នកម៉ែ សូមម៉ែប្រាប់លោកឪពុកដល់ខ្ញុំ បើម៉ែមិនប្រាប់ ខ្ញុំនឹងខាំដោះម៉ែឲ្យដាច់។

ព្រះនាងមិនអាចបញ្ឆោតព្រះឱរសបាន ទើបប្រាប់ថា នែបា បាជាបុត្តរបស់ព្រះបាទអរិដ្ឋជនក ក្នុងនគរមិថិលា បិតារបស់បាត្រូវព្រះបាទ បោលជនកផ្ដាច់ព្រះជន្ម មាតាតាំងចិត្តរក្សាបុត្ត ទើបមកកាន់នគរនេះព្រាហ្មណ៍នេះ ទុកម៉ែជាប្អូនស្រី ហើយចិញ្ចឹមថែទាំ។ តាំងពីនោះមក សូម្បីអ្នកណាពោលថា ជាកូនស្រីមេម៉ាយ ក៏ព្រះរាជកុមារមិនខឹង។

ព្រះរាជកុមាររៀនចប់ត្រៃវេទ និងសិប្បៈទាំងពួង ក្នុងរវាងព្រះជន្ម ១៦ ឆ្នាំ។ កាលព្រះជន្មបាន ១៦ ឆ្នាំ ជាអ្នកទ្រទ្រង់នូវព្រះរូបឆោមលោមពណ៌ដ៏ឧត្តម ទ្រង់គិតថា អញនឹងយករាជសម្បត្តិដែលជារបស់បិតា ទើបទូលសួរព្រះមាតាថា បពិត្រអ្នកម៉ែ អ្នកម៉ែមានទ្រព្យខ្លះដែរឬទេ ខ្ញុំនឹងធ្វើការជួញដូរ ឲ្យទ្រព្យកើតឡើងហើយ នឹងយករាជសម្បត្តិដែលជារបស់ព្រះបិតា។

ព្រះនាងត្រាស់តបថា នែកូន ម៉ែមិនបានមកដៃទទេ វត្ថុដែលជាសារៈរបស់យើង មាន ៣ យ៉ាង គឺកែវមុក្ដា កែវមណី និងកែវវជីរ បណ្ដាវត្ថុ ៣ យ៉ាងនោះ វត្ថុនីមួយៗ ល្មមចំណាយដើម្បីយករាជសម្បត្តិបាន ចូរបា ទទួលកែវទាំង ៣ យ៉ាងនោះ ហើយរកឧបាយយករាជសម្បត្តិចុះ កុំធ្វើការជួញដូរឡើយ។

ព្រះរាជកុមារក្រាបទូលថា បពិត្រអ្នកម៉ែ សូមអ្នកម៉ែប្រទានទ្រព្យនោះ ពាក់កណ្ដាលដល់ខ្ញុំ ខ្ញុំនឹងយកទៅកាន់សុវណ្ណភូមិ នាំទ្រព្យជាច្រើនមក ហើយយករាជសម្បត្តិដែលជារបស់បិតា ដូច្នេះហើយ ឲ្យព្រះមាតាប្រទានទ្រព្យពាក់កណ្ដាល ចំណាយជាមុខទំនិញ ដើម្បីឡើងសំពៅមួយអន្លើដោយពួកពាណិជ ធ្វើដំណើរទៅកាន់សុវណ្ណភូមិ ហើយត្រឡប់ទៅថ្វាយបង្គំលាព្រះមាតាថា បពិត្រអ្នកម៉ែ ខ្ញុំនឹងទៅកាន់សុវណ្ណភូមិ។

លំដាប់នោះ ព្រះនាងត្រាស់ឃាត់ថា នែបា ឈ្មោះថា សមុទ្ទ សម្រេចប្រយោជន៍តិចតួច មានអន្តរាយច្រើន កូនកុំទៅឡើយ ទ្រព្យរបស់កូនមានច្រើន ល្មមសម្រេចប្រយោជន៍យករាជសម្បត្តិហើយ ។ ព្រះរាជកុមារក្រាបទូលថា បពិត្រអ្នកម៉ែ ខ្ញុំនឹងទៅ ថ្វាយបង្គំព្រះមាតា ចេញពីផ្ទះហើយ ឡើងសំពៅទៅ។

ក្នុងថ្ងៃនោះ រោគកើតឡើងក្នុងព្រះសរីរៈរបស់ព្រះបាទបោលជនក ផ្ទំហើយ ទ្រង់ក្រោកមិនរួច។ ក្នុងកាលនោះ ពួកពាណិជប្រមាណ ៧០០ ឡើងកាន់សំពៅ។ សំពៅស្ទុះទៅបាន ៧០០ យោជន៍ ក្នុងវេលា ៧ ថ្ងៃ។ សំពៅស្ទុះទៅ ដោយកម្លាំងរលកដ៏ខ្លាំងក្លា មិនអាចទ្រទ្រង់ខ្លួនបាន បន្ទះក្ដារក៏បែកដោយកម្លាំងរលក ទឹកចូលមកអំពីទីនោះ ៗ សំពៅក៏លិចក្នុងកណ្ដាលសមុទ្ទ មហាជនស្រែកទ្រហោយំ ថ្វាយបង្គំទេវតាទាំងឡាយ។ តែព្រះមហាសត្វទ្រង់មិនសោយសោកឡើយ ទ្រង់មិនកន្ទក់កន្ទេញ មិនថ្វាយបង្គំទេវតាទាំងឡាយ ទ្រង់ជ្រាបថា សំពៅនឹងលិច ទើបបរិភោគស្ករនិងសប្បិ រហូតពេញពោះ ហើយជ្រលក់សំពត់សាច់រលីងស្អាតពីរផ្ទាំង ដោយប្រេងឲ្យសើម ទ្រង់ស្លៀកសំពត់យ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន ឈរត្រង់សសរក្ដោង ក្នុងវេលាដែលសំពៅលិច ទ្រង់ឡើងលើចុងសសរក្ដោង។ មហាជនបានជាចំណីរបស់ត្រីនិងអណ្ដើក។ ទឹកកន្លះឧសភៈដោយជុំវិញ មានពណ៌ដូចឈាម ព្រះមហាសត្វឈរត្រង់ចុងសសរក្ដោង ទ្រង់កំណត់ទិសថា នគរមិថិលានៅក្នុងទិសនេះ ក៏លោតអំពីចុងសសរក្ដោង រំលងផុតហ្វូងត្រីនិងអណ្ដើក ទៅធ្លាក់ក្នុងទីបំផុត ១ ឧសភៈ ព្រោះទ្រង់មានកម្លាំងច្រើន។ ឯព្រះបាទបោលជនកក៏សោយទិវង្គតក្នុងថ្ងៃនោះ ដូចគ្នា។ ចាប់តាំងអំពីនោះ ព្រះមហាសត្វអណ្ដែតទៅនៅក្នុងរលកដែលមានពណ៌ដូចកែវមណី ដូចកំណាត់ដើមចេកមាស ហែលឆ្លងសមុទ្ទ (ដោយកម្លាំងដើមដៃ)។ ព្រះមហាសត្វទ្រង់ហែលឆ្លងសមុទ្ទអស់ ៧ ថ្ងៃ ដូចហែលឆ្លងមួយថ្ងៃ។ ព្រះមហាសត្វសង្កេតពេលវេលាថា ថ្ងៃនេះ ជាថ្ងៃ ១៥ កើត ទើបខ្ពុរព្រះឱស្ឋដោយទឹកប្រៃ ទ្រង់សមាទានឧបោសថសីល។

ក្នុងកាលនោះ ស្ដេចចតុលោកបាល ប្រគល់ឲ្យទេពធីតាឈ្មោះមណិមេខលាជាអ្នកថែរក្សាសមុទ្ទថា ចូរនាងស្រង់សត្វទាំងឡាយ ដែលប្រកបដោយគុណ មានបម្រើមាតាជាដើម ជាអ្នកមិនសមគួរនឹងស្លាប់ក្នុងសមុទ្ទ។ នាងមណិមេខលាមិនបានពិនិត្យមើលសមុទ្ទអស់កាល ៧ ថ្ងៃ។ បានឮថា នាងសោយទិព្វសម្បត្តិភ្លេចស្មារតី មិនបានពិនិត្យមើល អាចារ្យពួកខ្លះពោលថា ទេពធីតាទៅកាន់ទេវសមាគម។ លំដាប់នោះ នាងរឭកបានថា ថ្ងៃនេះ ជាថ្ងៃទី ៧ ដែលអញមិនបានពិនិត្យមើលសមុទ្ទ តើមានហេតុអ្វីខ្លះឬហ្ន៎ កាលនាងពិនិត្យមើល ឃើញព្រះមហាសត្វ គិតថា បើមហាជនកកុមារស្លាប់ក្នុងសមុទ្ទ អញនឹងមិនបានចូលទេវសមាគម គិតដូច្នេះហើយ តាក់តែងសរីរៈ ឋិតនៅក្នុងអាកាស មិនឆ្ងាយអំពីព្រះមហាសត្វ កាលពិសោធព្រះមហាសត្វ ទើបពោលបឋមគាថានេះថា

កោយំ មជ្ឈេ សមុទ្ទស្មឹ អបស្សន្ដីរមាយុហេ

កឹ ត្វំ អត្ថវសំ ញត្វា ឯវំ វាយាមសេ ភុសំ។

បុគ្គលណានេះ កាលមិនឃើញត្រើយ ក៏ព្យាយាម (ហែល) ក្នុងកណ្ដាលសមុទ្ទ អ្នកដឹងនូវអំណាចនៃប្រយោជន៍ដូចម្ដេច ក៏ព្យាយាមក្រៃពេកម្ល៉េះ។

លំដាប់នោះ ព្រះមហាសត្វទ្រង់ព្រះតម្រិះថា អញហែលឆ្លងសមុទ្ទបាន ៧ ថ្ងៃ និងថ្ងៃនេះ អញមិនធ្លាប់ឃើញសម្លាញ់ជាគម្រប់ពីររបស់អញឡើយ បុគ្គលណាហ្ន៎ មកពោលជាមួយអញ កាលសម្លឹងទៅក្នុងអាកាស ឃើញនាងមណិមេខលាហើយ ទើបពោលគាថាទី ២ ថា

និសម្ម វត្តំ លោកស្ស វាយាមស្ស ច ទេវតេ

តស្មា មជ្ឈេ សមុទ្ទស្មឹ អបស្សន្តីរមាយុហេ។

ម្នាលទេវតា ខ្ញុំពិចារណានូវវត្តនៃសត្វលោក និងអានិសង្ស នៃសេចក្ដីព្យាយាម ព្រោះហេតុដូច្នោះ ខ្ញុំសូម្បីមិនឃើញ ត្រើយ ក៏នៅតែព្យាយាមក្នុងកណ្ដាលសមុទ្ទ។

នាងមណិមេខលា ប្រាថ្នានឹងស្ដាប់ធម្មកថារបស់ព្រះមហាសត្វ ទើបពោលគាថាបន្តថា

គម្ភីរេ អប្បមេយ្យស្មឹ តីរំ យស្ស ន ទិស្សតិ

មោឃោ តេ បុរិសវាយាមោ អប្បត្វាវ មរិស្សសិ។

អ្នកមិនឃើញត្រើយនៃសមុទ្ទដ៏ជ្រៅ ប្រមាណមិនបាន ការព្យាយាមតាមកម្លាំងបុរសរបស់អ្នក ជាព្យាយាមសោះសូន្យទទេ អ្នកមិនដល់នូវត្រើយទេ មុខជានឹងស្លាប់។

លំដាប់នោះ ព្រះមហាសត្វត្រាស់ថា ម្នាលទេពធីតា នាងពោលអ្វីយ៉ាងនេះ ខ្ញុំធ្វើសេចក្ដីព្យាយាម សូម្បីស្លាប់ក៏ផុតចាកពាក្យនិន្ទា ដូច្នេះហើយ ទើបត្រាស់គាថាដូច្នេះថា

អនណោ ញាតិនំ ហោតិ ទេវានំ បិតុនញ្ច សោ

ករំ បុរិសកិច្ចានិ ន ច បច្ឆានុតប្បតិ។

បុគ្គលធ្វើនូវកិច្ចរបស់បុរស ទើបជាអ្នកមិនមានបំណុល (ក្នុងរវាង) ពួកញាតិ ពួកទេវតា និងពួកបិតា (ព្រហ្ម) ទាំងមិនក្ដៅក្រហាយ ក្នុងកាលជាខាងក្រោយ។

លំដាប់នោះ ទេពធីតាពោលគាថាថា

អបារណេយ្យំ យំ កម្មំ អផលំ កិលមថុទ្ទយំ

តត្ថ កោ វាយមេនត្ថោ មច្ចុ យស្សាភិនិប្ផតំ។

ការងារណា មិនគប្បីសម្រេច (ដោយសេចក្ដីព្យាយាមទេ) ការងារនោះ ជារបស់ឥតផល មានសេចក្ដីលំបាកជាកម្រៃ សេចក្ដីស្លាប់ រមែងសម្រេចដល់បុគ្គលណា បុគ្គលនោះ មានប្រយោជន៍ដូចម្ដេច ដោយសេចក្ដីព្យាយាមក្នុងការងារនោះ។

កាលទេពធីតាពោលយ៉ាងនេះហើយ ព្រះមហាសត្វ កាលនឹងធ្វើឲ្យទេពធីតានោះ អស់បដិភាណ ទើបត្រាស់គាថាតទៅថា

អបារណេយ្យមច្ចន្ដំ យោ វិទិត្វាន ទេវតេ

ន រក្ខេ អត្តនោ បាណំ ជញ្ញា សោ យទិ ហាបយេ។

ម្នាលទេវតា បុគ្គលណាដឹងច្បាស់ថា ការងារមិនគប្បីសម្រេចដោយពិត ហើយមិនរក្សាជីវិតរបស់ខ្លួន បុគ្គលនោះ បើបន្ថយសេចក្ដីព្យាយាម គង់ដឹង (នូវផលនៃសេចក្ដីខ្ជិលនោះ មិនខាន)។

អធិប្បាយផលំ ឯកេ អស្មឹ លោកស្មិ ទេវតេ

បយោជយន្តិ កម្មានិ តានិ ឥជ្ឈន្ដិ វា ន វា។

ម្នាលទេវតា បុគ្គលពួកខ្លះ ក្នុងលោកនេះ (កាលឃើញ) នូវផលនៃសេចក្ដីប្រាថ្នាហើយ រមែងប្រកបនូវការងារទាំងឡាយ ការងារទាំងនោះ សម្រេចខ្លះ មិនសម្រេចខ្លះ។

សន្ទិដ្ឋិកំ កម្មផលំ ននុ បស្សសិ ទេវតេ

សន្នា អញ្ញេ តរាមហំ តញ្ច បស្សាមិ សន្តិកេ។

ម្នាលទេវតា ក្រែងអ្នកបានឃើញផលនៃកម្មដ៏ជាក់ច្បាស់ដោយខ្លួនឯងដែរឬ ជនទាំងឡាយដទៃលិចលង់ហើយ ខ្ញុំនៅឆ្លង ទាំងបានឃើញនាងដែលឋិតនៅក្នុងទីជិតនៃខ្ញុំ។

សោ អហំ វាយមិស្សាមិ យថាសត្តិ យថាពលំ

គច្ឆំ បារំ សមុទ្ទស្ស កស្សំ បុរិសការិយំ។

ខ្ញុំនោះ នឹងព្យាយាមតាមសមគួរដល់សេចក្ដីអង់អាច និងសមគួរដល់កម្លាំង ខ្ញុំកាលទៅដល់ត្រើយនៃសមុទ្ទ នឹងធ្វើនូវសេចក្ដីព្យាយាមដែលបុរសគប្បីធ្វើ។

ទេពធីតានោះ បានស្ដាប់វាចាដ៏មាំទាំរបស់ព្រះមហាសត្វហើយ កាលនឹងសរសើរព្រះមហាសត្វ ទើបពោលគាថាថា

យោ ត្វំ ឯវំ គតេ ឱឃេ អប្បមេយ្យេ មហណ្ណវេ

ធម្មវាយាមសម្បន្នោ កម្មុនា នាវសីទតិ

សោ ត្វំ តត្ថេវ គច្ឆាហិ យត្ថ តេ និរតោ មនោ។

កាលមហាសមុទ្ទ មានអន្លង់ទឹកដ៏ជ្រៅ ប្រមាណមិនបានប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងនេះ អ្នកណាប្រកបដោយសេចក្ដីព្យាយាម ដោយធម៌ រមែងមិនលិចចុះដោយកម្ម គឺសេចក្ដីព្យាយាម ចិត្តរបស់អ្នកត្រេកអរក្នុងទីណា អ្នកនោះ ចូរទៅក្នុងទីនោះចុះ។

កាលពោលដូច្នេះហើយ ទេពធីតានោះ សួរព្រះមហាសត្វថា នែបណ្ឌិត អ្នកមានព្យាយាមធំ ខ្ញុំនឹងនាំអ្នកទៅក្នុងទីណា ។ ព្រះមហាសត្វត្រាស់ថា មិថិលានគរ។ ទេពធីតានោះ ត្រកងព្រះមហាសត្វ ដូចលើកនូវបាច់ផ្កា យកដើមដៃទាំងពីរផ្គងឲ្យដេកត្រង់ទ្រូង នាំហោះទៅក្នុងអាកាស ដូចម្ដាយបីកូនជាទីស្រឡាញ់ដូច្នោះ។ ព្រះមហាសត្វមានព្រះសរីរៈសៅហ្មងដោយទឹកប្រៃអស់ ៧ ថ្ងៃ បាននូវសម្ផស្សទិព្វ ក៏ផ្ទំលក់។ លំដាប់នោះ នាងមណិមេខលានាំព្រះមហាសត្វដល់នគរមិថិលា ឲ្យផ្ទំផ្អៀងខាងស្ដាំ លើផ្ទាំងថ្មដែលជាមង្គល ក្នុងអម្ពវ័នឧទ្យាន ប្រគល់ឲ្យពួកទេវតាដែលនៅក្នុងឧទ្យានថែរក្សាព្រះមហាសត្វ ហើយទៅកាន់លំនៅរបស់ខ្លួន។

ក្នុងកាលនោះ ព្រះបាទបោលជនករាជ ទ្រង់មិនមានព្រះរាជឱរស មានតែព្រះរាជធីតាមួយអង្គ ព្រះនាមសីវលីទេវី ជាស្រីមានប្រាជ្ញា។ អាមាត្យទាំងឡាយ ក្រាបទូលសួរព្រះបាទបោលជនក កាលទ្រង់ផ្ទំលើគ្រែសម្រាប់សោយទិវង្គតថា បពិត្រមហារាជ កាលទ្រង់សោយទិវង្គតហើយ ពួកទូលព្រះបង្គំនឹងថ្វាយរាជសម្បត្តិដល់បុគ្គលណា។

លំដាប់នោះ ព្រះបាទបោលជនករាជត្រាស់ថា អ្នកទាំងឡាយ ចូរប្រគល់រាជសម្បត្តិដល់បុរសណា ដែលអាចញ៉ាំងព្រះនាងសីវលីទេវី ធីតារបស់យើងឲ្យត្រេកអរ ឬបុរសណាដែលដឹងក្បាលដំណេកនៃបល្ល័ង្ក ៤ ជ្រុង ឬបុរសណាអាចលើកឡើងនូវធ្នូសហស្សថាមបាន ឬបុរសណាអាចនាំមហាកំណប់ទ្រព្យទាំង ១៦ កន្លែងមកបាន អ្នកទាំងឡាយ ចូរប្រគល់រាជសម្បត្តិឲ្យដល់បុរសនោះចុះ។

ពួកអាមាត្យទាំងឡាយក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះទេវៈ សូមព្រះអង្គត្រាស់ឧទានបញ្ហានៃកំណប់ទ្រព្យទាំងនោះ ដល់ពួកទូលព្រះបង្គំចុះ។

លំដាប់នោះ ព្រះរាជាត្រាស់ឧទានបញ្ហារបស់វត្ថុដទៃ ៗ មួយអន្លើដោយមហាកំណប់ទ្រព្យទាំងឡាយថា

សុរិយុគ្គមនេ និធិ អថោ ឱគ្គមនេ និធិ

អន្តោ និធិ ពហិ និធិ ន អន្តោ ន ពហិ និធិ

អារោហនេ មហានិធិ អថោ ឱរោហនេ និធិ

ចតូសុ មហាសាលេសុ សមន្តា យោជនេ និធិ

ទន្តគ្គេសុ មហានិធិ ពាលគ្គេសុ ច កេបុកេ

រុក្ខគ្គេសុ មហានិធិ សោឡសេតេ មហានិធី

សហស្សថាមោ បល្លង្កោ សីវលារាធនេន ច។

កំណប់ធំ ១៦ នេះគឺ កំណប់ត្រង់ទីព្រះអាទិត្យរះ កំណប់ ត្រង់ទីព្រះអាទិត្យលិច កំណប់ខាងក្នុង កំណប់ខាងក្រៅកំណប់មិនមែនខាងក្នុងមិនមែនខាងក្រៅ កំណប់ធំត្រង់ទីសម្រាប់ឡើង កំណប់ត្រង់ទីសម្រាប់ចុះ កំណប់ត្រង់សាលព្រឹក្សធំទាំងបួន កំណប់ត្រង់ទីមួយយោជន៍ជុំវិញ កំណប់ធំ ត្រង់ចុងភ្លុកដំរីទាំងពីរ កំណប់ត្រង់ចុងកន្ទុយ កំណប់ក្នុងទឹក កំណប់ធំត្រង់ចុងឈើ សហស្សថាមធ្នូ បល្ល័ង្ក ៤ ជ្រុង និងញ៉ាំងនាងសីវលីរាជទេវីឲ្យត្រេកអរ។

ព្រះរាជាត្រាស់ឧទានបញ្ហាទាំងនេះហើយ ក៏សោយទិវង្គត។

កាលព្រះបាទបោលជនកសោយទិវង្គត ថ្វាយព្រះភ្លើងព្រះបរមសពស្រេចហើយ អាមាត្យទាំងឡាយបានប្រជុំប្រឹក្សាគ្នាក្នុងថ្ងៃទី ៧ ថាម្នាលអ្នកដ៏ចម្រើនទាំងឡាយ ព្រះរាជាត្រាស់ថា ឲ្យប្រគល់រាជសម្បត្តិដល់អ្នកដែលអាចឲ្យព្រះរាជធីតាត្រេកអរ អ្នកណាហ្ន៎ អាចឲ្យព្រះរាជធីតាត្រេកអរ។ អាមាត្យទាំងនោះ ក៏ពោលថា សេនាបតីជាអ្នកដែលជិតស្និទ្ធនឹងព្រះរាជា ទើបបញ្ជូនដំណឹងដល់សេនាបតីនោះ។ សេនាបតីបានស្ដាប់ដំណឹង ទទួលថា សាធុ ហើយទៅកាន់ព្រះរាជវាំងដើម្បីរាជសម្បត្តិ ឲ្យក្រាបទូលនូវភាពដែលខ្លួនមក ដល់ព្រះរាជធីតា។ ព្រះរាជធីតាដឹងថា សេនាបតីមក ព្រះនាងបំណងសាកល្បងសេនាបតីនោះថា តើជាអ្នកមានបញ្ញា ទ្រទ្រង់នូវសិរីស្វេតច្ឆត្របានដែរឬទេ ទើបពោលថា ចូរមកដោយរហ័ស។ សេនាបតីបានស្ដាប់ដំណឹងនោះហើយ បំណងឲ្យព្រះរាជធីតាប្រោសប្រាណ ទើបមកដោយរហ័សតាំងអំពីជើងជណ្ដើរ ទៅឈរត្រង់ទីជិតព្រះរាជធីតា។ លំដាប់នោះ ព្រះរាជធីតា កាលពិសោធសេនាបតីនោះ ទើបត្រាស់ថា ចូររត់ទៅក្នុងព្រះរាជដំណាក់ឲ្យរហ័ស។ សេនាបតីនោះ គិតថា អញនឹងញ៉ាំងឲ្យព្រះរាជធីតាត្រេកអរ ទើបរត់ទៅដោយរហ័ស។ ព្រះរាជធីតាថា ចូររត់មកវិញឲ្យរហ័ស។ សេនាបតីក៏រត់មកវិញដោយរហ័ស។ ព្រះរាជធីតាដឹងថា សេនាបតីនោះ មិនមានបញ្ញា ទើបត្រាស់ថា ចូរមកច្របាច់ជើងឲ្យយើង។ សេនាបតីក៏អង្គុយចុះ ច្របាច់ព្រះបាទរបស់ព្រះរាជធីតា ដើម្បីឲ្យព្រះនាងសព្វព្រះរាជហឫទ័យ។ លំដាប់នោះ ព្រះរាជធីតាយកជើងធាក់សេនាបតីនោះ ត្រង់ទ្រូង ឲ្យដួលផ្ងារ ហើយប្រទានសញ្ញាដល់ទាសីទាំងឡាយ ដោយព្រះតម្រាស់ថា ចូរវាយបុរសអាប់ឥតប្រាជ្ញា អន្ធពាលនេះ ហើយអូស ក ចេញទៅ។ ទាសីទាំងឡាយ ក៏ធ្វើតាមបញ្ជា។ សេនាបតីនោះ កាលត្រូវគេសួរថា បពិត្រលោកសេនាបតី តើដូចម្ដេចហើយ ក៏ឆ្លើយថា ពួកអ្នកកុំសួរឡើយ ព្រះរាជធីតានេះ មិនមែនជាស្រីមនុស្សទេ ជាយក្ខិនី។ បន្ទាប់អំពីនោះ អ្នករក្សាឃ្លាំង ទៅដើម្បីឲ្យព្រះរាជធីតាត្រេកអរ។ ព្រះនាងក៏ធ្វើឲ្យបានទទួលនូវការខ្មាសដូចគ្នានឹងសេនាបតីទៀត។ លើសពីនោះ បានញ៉ាំងជនទាំងពួង គឺសេដ្ឋី ឆត្តគា្គហៈ (អ្នកបាំងឆត្រ) អសិគ្គាហៈ (អ្នកកាន់ដាវ) ឲ្យទទួលនូវការខ្មាសដូចគ្នា។

គ្រានោះ ពួកអាមាត្យប្រជុំគ្នា ពោលថា មិនមានអ្នកណាអាចឲ្យព្រះរាជធីតាត្រេកអរ អ្នកទាំងឡាយ ចូរប្រគល់រាជសម្បត្តិដល់អ្នកអាចលើកធ្នូដែលមានកម្លាំងបុរស ១ ពាន់ បុគ្គលណាម្នាក់ ក៏មិនអាចលើកធ្នូនោះឡើងបាន។ បន្ទាប់អំពីនោះ ពួកអាមាត្យពោលថា អ្នកទាំងឡាយ ចូរប្រគល់រាជសម្បត្តិ ដល់អ្នកស្គាល់ក្បាលដំណេកនៃបល្ល័ង្កបួនជ្រុង ក៏មិនមានអ្នកណាមួយស្គាល់។ បន្ទាប់អំពីនោះ ពួកអាមាត្យពោលថា អ្នកទាំងឡាយ ចូរប្រគល់រាជសម្បត្តិដល់អ្នកអាចនាំយកមហាកំណប់ទ្រព្យ ១៦ កន្លែងមកបាន ក៏មិនមានអ្នកណាអាចទៀត។ បន្ទាប់អំពីនោះ ពួកអាមាត្យទាំងឡាយប្រឹក្សាគ្នាថា យើងទាំងឡាយមិនអាចរក្សាដែនដែលគ្មានព្រះរាជាបានទេ គប្បីធ្វើដូចម្ដេចហ្ន៎។ លំដាប់នោះ បុរោហិតពោលថា ពួកអ្នកកុំព្រួយឡើយ យើងគួរផ្សងបុស្សរថទៅ ព្រោះព្រះរាជាដែលរកបានដោយបុស្សរថ ជាអ្នកអាចគ្រប់គ្រងរាជសម្បត្តិក្នុងជម្ពូទ្វីបទាំងមូល។ ពួកអាមាត្យក៏ទទួលថា សាធុ ហើយឲ្យប្រដាប់តាក់តែងព្រះនគរ ឲ្យទឹមសេះបួនដែលមានពណ៌ដូចផ្កាកុមុទ ដោយរាជរថដែលជាមង្គល ក្រាលនូវកម្រាលដ៏វិចិត្រខាងលើ ឲ្យតម្កល់បញ្ចរាជកកុធភណ្ឌ ចោមរោមដោយចតុរង្គសេនា។ បុរោហិតពោលថា តាមធម្មតា ជនទាំងឡាយតែងប្រគំតន្ត្រីខាងមុខរាជរថ ដែលមានព្រះរាជាជាម្ចាស់ តែងប្រគំតន្ត្រីខាងក្រោយរាជរថ ដែលមិនមានព្រះរាជាជាម្ចាស់ ហេតុនោះ ចូរអ្នកទាំងឡាយប្រគំតន្ត្រីខាងក្រោយរាជរថ ដូច្នេះហើយ ឲ្យយកកុណ្ឌីមាសមកប្រោះព្រំត្រង់ចុងទូករទេះ (ក្បាលក្រពើ) និងជន្លួញ ហើយប្រាប់រាជរថថា បុគ្គលណា មានបុណ្យដែលត្រូវបានរាជសម្បត្តិ អ្នកចូរទៅកាន់សម្នាក់របស់បុគ្គលនោះ ហើយលែងរាជរថនោះទៅ។ លំដាប់នោះ រាជរថក៏ធ្វើប្រទក្សិណព្រះរាជនិវេសន៍ ហើយឡើងកាន់មហាវិថី ស្ទុះទៅដោយរហ័ស។

ជនទាំងឡាយ មានសេនាបតីជាដើម នឹកគិតថា សូមបុស្សរថមក កាន់សម្នាក់អញ បុស្សរថនោះ ក៏ស្ទុះទៅហួសគេហដ្ឋានរបស់ជនទាំងពួង ធ្វើប្រទក្សិណព្រះនគរ ហើយចេញទៅតាមទ្វារទិសខាងកើត បែរមុខទៅកាន់ព្រះរាជឧទ្យាន។ ក្នុងកាលនោះ ជនទាំងឡាយឃើញរាជរថស្ទុះទៅដោយរហ័ស ទើបពោលថា អ្នកទាំងឡាយ ចូរញ៉ាំងរាជរថនោះ ឲ្យត្រឡប់។

បុរោហិតឃាត់ថា កុំឲ្យត្រឡប់ឡើយ ទោះបីស្ទុះទៅអស់ ១០០ យោជន៍ ក៏កុំឲ្យត្រឡប់។ រាជរថចូលទៅកាន់ព្រះរាជឧទ្យាន ធ្វើប្រទក្សិណផ្ទាំងសិលាមង្គល ហើយឈប់ ត្រៀមទទួលការយាងឡើង។ បុរោហិតឃើញព្រះមហាសត្វផ្ទំ ទើបហៅពួកអាមាត្យមក ពោលថា នែអ្នកដ៏ចម្រើន បុរសម្នាក់ដេកលើសិលាមង្គលប្រាកដ (ដល់ពួកយើង) តែពួកយើងមិនដឹងថា បុរសនោះ មានបញ្ញាសមគួរដល់ស្វេតច្ឆត្រ ឬមិនមាន បើគេមានបុណ្យ នឹងមិនសម្លឹងមើលពួកយើង បើជាបុគ្គលកាឡកណ្ណី ក៏នឹងភ័យតក់ស្លុត ក្រោកឡើងញាប់ញ័រ សម្លឹងមើល ព្រោះហេតុនោះ អ្នកទាំងឡាយ ចូរប្រគំតន្ត្រីដោយរហ័ស។ ជនទាំងពួងក៏ប្រគំតន្ត្រីក្នុងខណៈនោះ។ សំឡេងតន្ត្រីក្នុងកាលនោះ ហាក់ដូចជាកងរំពងពេញផ្ទៃសមុទ្ទ។

ព្រះមហាសត្វភ្ញាក់ដោយសំឡេងនោះ បើកព្រះសិរសា ទតឃើញមហាជនហើយ ទ្រង់ព្រះតម្រិះថា ស្វេតច្ឆត្រនឹងធ្លាក់មកដល់អញ ដូច្នេះហើយ ទទូរក្បាលដេកទៀត ដោយប្រែព្រះកាយផ្ទំទៅខាងឆ្វេង។ បុរោហិតបើកព្រះបាទរបស់ព្រះមហាសត្វ ពិនិត្យមើលព្រះលក្ខណៈហើយ ពោលថា ទ្វីប ១ ចូរស្លេះទុកចុះ បុរសនេះ អាចគ្រប់គ្រងរាជសម្បត្តិក្នុងមហាទ្វីបទាំង ៤ បាន ពោលដូច្នេះហើយ ឲ្យប្រគំតន្ត្រីទៀត។ លំដាប់នោះ ព្រះមហាសត្វទ្រង់បើកព្រះភក្ត្រម្ដងទៀត ប្រែព្រះកាយផ្ទំទៅខាងស្ដាំ ទតមើលមហាជន។ បុរោហិតឲ្យបរិស័ទថយចេញ ហើយផ្គងអញ្ជលីក្រាបចុះ ទូលថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព សូមទ្រង់ក្រោកឡើង រាជសម្បត្តិមកដល់ព្រះអង្គហើយ។

លំដាប់នោះ ព្រះមហាសត្វត្រាស់សួរបុរោហិតថា ព្រះរាជារបស់ពួកអ្នក យាងទៅណា។ កាលបុរោហិតកា្របទូលថា ទ្រង់សោយទិវង្គត ហើយ ព្រះអង្គ ទើបត្រាស់សួរថា ព្រះរាជឱរស ឬព្រះរាជភាតារបស់ព្រះរាជានោះ មិនមានទេឬ។

បុរោហិតកា្របទូលថា មិនមានទេ ព្រះសម្មតិទេព។ លំដាប់នោះ ព្រះមហាសត្វទ្រង់ស្ដាប់ពាក្យរបស់បុរោហិតនោះហើយ ត្រាស់ថា បើដូច្នោះ ល្អហើយ យើងនឹងគ្រប់គ្រងរាជសម្បត្តិ ហើយទ្រង់ក្រោកឡើង ប្រថាប់គង់ពត់ភ្នែនលើផ្ទាំងមង្គលសិលា។ លំដាប់នោះ ជនទាំងឡាយ មានអាមាត្យនិងបុរោហិតជាដើម ក៏ថ្វាយអភិសេកព្រះមហាសត្វក្នុង ទីនោះឯង។ ព្រះមហាសត្វនោះ ទ្រង់បានព្រះនាមថា មហាជនករាជ ទ្រង់យាងឡើងកាន់រាជរថដ៏ប្រសើរ ចូលព្រះនគរដោយសិរីរាជសម្បត្តិដ៏ធំ ចូលកាន់ព្រះរាជនិវេសន៍ ទ្រង់ពិចារណាថា តំណែងនោះៗ ចូរមានដល់ជននោះៗ មានសេនាបតីជាដើម ហើយទ្រង់យាងឡើងកាន់មហាប្រាសាទ។

ឯព្រះរាជធីតាត្រាស់នឹងបុរសម្នាក់ ដើម្បីសាកល្បងព្រះមហាសត្វដោយសញ្ញាដែលមានអំពីមុនថា នែបា ចូរអ្នកទៅគាល់ព្រះរាជា ក្រាបទូលថា ព្រះនាងសីវលីត្រាស់ឲ្យយាងទៅ សូមទ្រង់ប្រញាប់យាងទៅ។ អាមាត្យនោះ ក៏ទៅក្រាបទូលព្រះរាជាយ៉ាងនោះ ព្រះរាជាទ្រង់មិនស្ដាប់ពាក្យនោះ ទ្រង់ធ្វើដូចជាមិនបានឮ ត្រាស់សរសើរប្រាសាទជាដើមថា ប្រាសាទនេះល្អ ដូច្នេះ ព្រោះភាពដែលទ្រង់ជាបណ្ឌិត។ រាជបុរសនោះ មិនអាចឲ្យព្រះរាជាទ្រង់ស្ដាប់ពាក្យនោះ ទើបត្រឡប់មកក្រាបទូលព្រះរាជធីតាថា បពិត្រព្រះនាង ព្រះរាជាមិនស្ដាប់ពាក្យរបស់ព្រះនាងទេ រវល់តែទតប្រាសាទ មិនដាក់ចិត្តក្នុងវាចារបស់ព្រះនាងឡើយ ដូចបុគ្គលមិនដាក់ចិត្តក្នុងស្មៅដូច្នោះ។ ព្រះរាជធីតាព្រះតម្រិះថា បុរសនេះ មានអធ្យាស្រ័យធំ បញ្ជូនរាជបុរសឲ្យទៅយាងទ្រង់មកទៀត អស់វារៈ ២ ដង ៣ ដង សូម្បីព្រះរាជាក៏យាងទៅដោយប្រក្រតី តាមការពេញចិត្តរបស់ព្រះអង្គ ឡើងកាន់ប្រាសាទដូចរាជសីហ៍ចេញអំពីគុហាដូច្នោះ។ កាលព្រះរាជាយាងចូលមកជិត ព្រះរាជធីតាមិនអាចតម្កល់ព្រះកាយបាន ដោយអានុភាពនៃព្រះមហាសត្វ ទើបយាងមកហុចព្រះហស្តឲ្យតោង។

ព្រះរាជាក៏ទ្រង់ចាប់ព្រះហស្តព្រះរាជធីតា ឡើងកាន់មហាប្រាសាទ ហើយគង់លើរាជបល្ល័ង្ក ខាងក្រោមមហាស្វេតច្ឆត្រ ត្រាស់ហៅអាមាត្យទាំងឡាយមក សួរថា នែអ្នកដ៏ចម្រើនទាំងឡាយ កាលព្រះរាជារបស់ពួកអ្នក ទ្រង់សោយទិវង្គត បានត្រាស់អ្វីខ្លះ។ អាមាត្យទាំងឡាយក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព បានត្រាស់ដែរ។

ព្រះមហាសត្វត្រាស់ថា បើដូច្នោះ ពួកអ្នកចូរពោលមកចុះ។ អាមាត្យទាំងឡាយក្រាបទូលថា ព្រះរាជារបស់ទូលព្រះបង្គំទាំងឡាយបានត្រាស់ដូច្នេះថា ឲ្យប្រគល់រាជសម្បត្តិដល់អ្នកដែលធ្វើឲ្យព្រះរាជធីតាព្រះនាមសីវលីទេវី ត្រេកអរ។

ព្រះមហាសត្វត្រាស់ថា ព្រះនាងសីវលីទេវីរាជធីតាយាងមកឲ្យ យើងតោងព្រះហស្តរបស់ព្រះនាងហើយ សេចក្ដីនេះ ឈ្មោះថា យើងបានធ្វើឲ្យព្រះរាជធីតាត្រេកអរហើយ ចូរអ្នកទាំងឡាយពោលសេចក្ដីដទៃចុះ។ អាមាត្យទាំងឡាយក្រាបទូលថា ឲ្យប្រគល់រាជសម្បត្តិដល់អ្នកដែលអាចដឹងក្បាលដំណេកនៃបល្ល័ង្ក ៤ ជ្រុង ថានៅខាងណា។

ព្រះមហាសត្វទ្រង់ត្រិះរិះថា សេចក្ដីនេះ ដឹងបានលំបាក តែអាចដឹងបានដោយឧបាយ ទើបទ្រង់ដោះស្នៀតសក់អំពីព្រះសិរសា ដាក់ក្នុងដៃព្រះនាងសីវលី ដោយព្រះតម្រាស់ថា ចូរទុកស្នៀតសក់នេះ។ ព្រះនាងសីវលីទេវីទទួលស្នៀតសក់ ហើយទុកខាងក្បាលដំណេកនៃបល្ល័ង្កនោះ។ អាចារ្យពួកខ្លះពោលថា ព្រះមហាសត្វទ្រង់ប្រទានព្រះខ័នដល់ព្រះរាជធីតា។ ព្រះមហាសត្វទ្រង់ជ្រាបថា ខាងនេះ ជាក្បាលដំណេកដោយសញ្ញានោះ ទ្រង់ធ្វើជាមិនបានឮពាក្យនោះ ត្រាស់សួរថា លោកពោលអ្វី។ កាលពួកអាមាត្យក្រាបទូលដដែលឲ្យទ្រង់ជ្រាបហើយ ទើបត្រាស់ថា ការដឹងក្បាលដំណេករបស់បល្ល័ង្ក ៤ ជ្រុង មិនជាអស្ចារ្យ ឡើយ ខាងនេះជាក្បាលដំណេក អ្នកទាំងឡាយ ចូរពោលសេចក្ដីដទៃ ទៀតចុះ។

អាមាត្យទាំងឡាយទូលថា ឲ្យប្រគល់រាជសម្បត្តិដល់អ្នកដែលលើកធ្នូសហស្សថាមឡើងបាន។ ព្រះមហាសត្វត្រាស់ថា បើដូច្នោះ ចូរនាំធ្នូសហស្សថាមនោះ មក ហើយទ្រង់ប្រថាប់គង់លើរាជបល្ល័ង្កនោះឯង លើកសហស្សថាមធ្នូឡើង ដូចលើកដងថ្ពេចកប្បាសរបស់ស្រីទាំងឡាយដូច្នោះ ហើយត្រាស់ថា ចូរពោលសេចក្ដីដទៃទៀតចុះ។

អាមាត្យទាំងឡាយក្រាបទូលថា ឲ្យប្រគល់រាជសម្បត្តិដល់អ្នកដែលអាចនាំយកកំណប់ទ្រព្យ ១៦ កន្លែងមកបាន។ ព្រះមហាសត្វត្រាស់សួរថា បញ្ហាណាមួយ ទាក់ទងនឹងកំណប់ទ្រព្យនោះ មានដែរឬ។

ពួកអាមាត្យក្រាបទូលថា មាន ព្រះសម្មតិទេព។ ព្រះមហាសត្វត្រាស់ថា បើដូច្នោះ ចូរពោលមកចុះ។

ពួកអាមាត្យក្រាបទូលបញ្ហាដែលទាក់ទងនឹងកំណប់ទ្រព្យថា មានកំណប់ទ្រព្យត្រង់ទីព្រះអាទិត្យរះជាដើម។ ព្រះមហាសត្វទ្រង់ស្ដាប់បញ្ហានោះហើយ ឯសេចក្ដីប្រាកដដូចព្រះចន្ទក្នុងថ្ងៃ ១៥ កើត កំពុងអណ្ដែតក្នុងផ្ទៃអាកាសដូច្នោះ។

លំដាប់នោះ ព្រះមហាសត្វត្រាស់ថា ថ្ងៃនេះ អស់ពេលហើយ ស្អែកសឹមយើងជីកកំណប់ទ្រព្យក្នុងទីទាំងឡាយនោះ ៗ។ ស្អែកឡើង ព្រះមហាសត្វឲ្យប្រជុំពួកអាមាត្យ ហើយត្រាស់សួរថា ព្រះរាជារបស់ពួកអ្នក និមន្ត ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ មកឆាន់ដែរឬទេ។ អាមាត្យទាំងឡាយក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព ធ្លាប់និមន្តមកឆាន់ដែរ។

ព្រះមហាសត្វទ្រង់ព្រះតម្រិះថា ព្រះអាទិត្យ មិនមែនព្រះអាទិត្យដែលមើលឃើញនេះឡើយ ព្រះអាទិត្យសំដៅយកព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ព្រោះព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងឡាយនោះ ប្រាកដដូចព្រះអាទិត្យ កំណប់ទ្រព្យ គង់មានក្នុងទីទទួលព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងនោះ។ ព្រះមហាសត្វក៏ត្រាស់សួរថា កាលព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងឡាយនិមន្តមក ព្រះរាជាទ្រង់យាងទៅទទួលត្រង់ណា។

កាលពួកអាមាត្យទាំងឡាយក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះទេវៈ ក្នុងទីឈ្មោះនោះ ទើបត្រាស់ថា ចូរជីកកំណប់ទ្រព្យក្នុងទីនោះ ហើយនាំចេញមក ហើយត្រាស់សួរបន្តថា កាលព្រះរាជាជូនដំណើរព្រះបច្ចេកពុទ្ធក្នុងកាលលោកត្រឡប់ ទ្រង់ប្រថាប់ឈរត្រង់ណា។

កាលពួកអាមាត្យទូលថា ក្នុងទីឈ្មោះនោះ ទើបត្រាស់ឲ្យនាំមកដោយពាក្យថា ចូរនាំកំណប់ទ្រព្យអំពីទីនោះមក។ មហាជនក៏ស្រែកហ៊ោកញ្ជ្រៀវថ្វាយសាធុការរាប់ពាន់ដង សរសើរដោយបីតិសោមនស្សថា ជនទាំងឡាយត្រាច់ជីកក្នុងទីដែលព្រះអាទិត្យរះ ព្រោះបញ្ហាពោលថា កំណប់ទ្រព្យនៅត្រង់ទីព្រះអាទិត្យរះ។ មួយទៀត ជីកក្នុងទីដែលព្រះអាទិត្យលិច ព្រោះបញ្ហាពោលថា កំណប់ទ្រព្យនៅត្រង់ទីព្រះអាទិត្យលិច តែកំណប់ទ្រព្យមាននៅក្នុងទីនេះសោះ ឱ ! គួរអស្ចារ្យណាស់ហ្ន៎។

ព្រះមហាសត្វឲ្យជីកនាំកំណប់ទ្រព្យ មកអំពីខាងក្នុងធរណីទ្វារ នៃទ្វារធំ ក្នុងព្រះរាជវាំងហើយ ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យខាងក្នុង។ ឲ្យជីកនាំកំណប់ទ្រព្យមកអំពីខាងក្រៅធរណីទ្វារនៃទ្វារធំ ក្នុងព្រះរាជវាំងហើយ ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យនៅខាងក្រៅ។ ឲ្យជីកនាំកំណប់ទ្រព្យមកអំពីខាងក្រោមធរណីទ្វារ នៃទ្វារធំក្នុងព្រះរាជវាំងហើយ ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យមិនមែនខាងក្នុងមិនមែនខាងក្រៅ។ ឲ្យជីកនាំកំណប់ទ្រព្យមកអំពីទីត្រង់ពោះដំរី ក្នុងពេលព្រះរាជាឡើងមង្គលហត្ថី ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យក្នុងទីឡើង។ ឲ្យជីកនាំកំណប់ទ្រព្យមកអំពីទីដែលទ្រង់ចុះអំពីកដំរី ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យក្នុងទីចុះ។ ឲ្យជីកនាំកំណប់ទ្រព្យទាំង ៤ ឆ្នាំង មកអំពីក្រោមជើងព្រះទែនបន្ទំដ៏មានសិរីទាំង ៤ ដែលធ្វើអំពីដើមរាំង អំពីផែនដី ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យត្រង់ដើមរាំងទាំង ៤។ ឲ្យជីកនាំកំណប់ទ្រព្យ មកអំពីទីប្រមាណមួយជួរនឹម ដោយជុំវិញព្រះសិរីសយនា ដោយការរាប់មួយជួរនឹមរថ ឈ្មោះថា ប្រមាណមួយយោជន៍ ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យក្នុងទីមួយយោជន៍ ដោយជុំវិញ។ ឲ្យជីកនាំកំណប់ទ្រព្យ ក្នុងទីដែលមង្គលហត្ថីឈរ គឺត្រង់ចុងភ្លុកទាំងពីររបស់ដំរីនោះ មកបាន ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យធំត្រង់ចុងភ្លុកដំរីទាំងពីរ។ ឲ្យជីកនាំកំណប់ទ្រព្យក្នុងទីមង្គលហត្ថីឈរ ត្រង់ចុងកន្ទុយរបស់ដំរីនោះ មកបាន ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យត្រង់ចុងកន្ទុយ។ ឲ្យបាចទឹកក្នុងស្រះមង្គលបោក្ខរណី នាំកំណប់ទ្រព្យមកបាន ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យក្នុងទឹក។ ឲ្យជីកនាំកំណប់ទ្រព្យខាងក្នុងស្រមោលម្លប់រាំង ដែលមានបរិមណ្ឌលក្នុងពេលថ្ងៃត្រង់ ត្រង់គល់ រាំងធំ ក្នុងព្រះរាជឧទ្យានមកបាន ព្រោះបញ្ហាថា កំណប់ទ្រព្យធំត្រង់ចុងឈើ។ ព្រះរាជាឲ្យនាំមហាកំណប់ទាំង ១៦ មកបានហើយ ត្រាស់សួរថា អញ្ញំ កិញ្ចិ អត្ថិ បញ្ហាដទៃ នៅមានទៀតដែរឬទេ។

អាមាត្យទាំងឡាយក្រាបទូលថា នត្ថិ ទេវ បពិត្រព្រះសម្មតិទេព មិនមានឡើយ។ មហាជននាំគ្នាត្រេកអររីករាយហើយ។

លំដាប់នោះ ព្រះរាជាទ្រង់ព្រះតម្រិះថា អញនឹងបរិច្ចាគទ្រព្យទាំងនេះ ក្នុងទានមុខ ទើបឲ្យសាងរោងទាន ៥ កន្លែង គឺត្រង់កណ្ដាលនគរ ១ ត្រង់ទ្វារនគរទាំង ៤ ហើយផ្ដើមឲ្យទាន ទ្រង់ឲ្យយាងព្រះមាតានិងព្រាហ្មណ៍មកអំពីកាលចម្បានគរ ទ្រង់ធ្វើសក្ការៈធំ ។ ព្រះមហាសត្វទ្រង់តាំងនៅក្នុងរាជសម្បត្តិ ក្នុងកាលទ្រង់ជាតរុណរាជកុមារ អ្នកវិទេហរដ្ឋទាំងមូលក៏ត្រេកអរ កាលបានឃើញព្រះអង្គ ដោយគិតថា បានឮថា ព្រះរាជឱរសរបស់ព្រះបាទអរិដ្ឋជនករាជ ព្រះនាមមហាជនករាជ សោយនូវរាជសម្បត្តិ បានឮថា ទ្រង់ជាបណ្ឌិត ជាអ្នកឈ្លាសក្នុងឧបាយ យើងទាំងឡាយនឹងបានឃើញព្រះអង្គ។ បន្ទាប់អំពីនោះមក មហាជននាំគ្រឿងបណ្ណាការមកថ្វាយ អ្នកនគរទាំងឡាយ ក៏ចាត់ចែងមហោស្រពធំ ក្រាលនូវកម្រាលជាដើម ក្នុងព្រះរាជនិវេសន៍ ដាក់គ្រឿងក្រអូបនិងកម្រងផ្កាជាដើម ឲ្យសំយុងចុះ រោយនូវលាជ ធ្វើគ្រឿងឧបករណ៍ផ្កា គ្រឿងអប់និងផ្សែងក្រអូប តម្កល់ទឹកនិងភោជនាហារ មានប្រការផ្សេងៗ។ ជនទាំងនោះ កាន់យកនូវខាទនីយៈ ភោជនីយៈ ទឹកឃ្មុំ ទឹកអំពៅ និងផ្លែឈើជាដើម ដោយភាជន៍ប្រាក់ និងភាជន៍មាសជាដើម ដើម្បីជាគ្រឿងបណ្ណាការថ្វាយព្រះមហាសត្វ ឈរចោមរោមក្នុងទីនោះៗ។ ពួក អាមាត្យអង្គុយម្ខាង ពួកព្រាហ្មណ៍អង្គុយម្ខាង ពួកសេដ្ឋីជាដើម អង្គុយម្ខាង ពួកស្រីរបាំដែលទ្រទ្រង់នូវរូបដ៏ឧត្តម អង្គុយម្ខាង ពួកព្រាហ្មណ៍ទាំងឡាយពោលជ័យមង្គលដោយមាត់ ដោយការធ្វើឲ្យមានសួស្ដី ពួកជនអ្នកជំនាញក្នុងការរាំនិងច្រៀងជាដើម ក៏ធ្វើការរាំនិងច្រៀងឲ្យប្រព្រឹត្តទៅ ពួកជនអ្នកប្រគំតន្ត្រី ក៏ប្រគំនូវតន្ត្រីច្រើនរយ។ ក្នុងគ្រានោះ ព្រះរាជនិវេសន៍ ក៏បន្លឺជាសំឡេងតែមួយ ដូចផ្ទៃសាគរដែលត្រូវខ្យល់បក់មកអំពីភ្នំយុគន្ធរដូច្នោះ ទីដែលព្រះមហាសត្វទតហើយៗ ក៏កម្រើកញាប់ញ័រ។

ក្នុងកាលនោះ ព្រះមហាសត្វប្រថាប់គង់លើរាជាសនៈ ខាងក្រោមមហាស្វេតច្ឆត្រ ទតសិរីវិលាសដ៏ធំ ដូចសិរីរបស់សក្កទេវរាជ ទ្រង់រឭកដល់សេចក្ដីព្យាយាមដែលទ្រង់ធ្វើក្នុងមហាសមុទ្ទ។ កាលទ្រង់រឭកដល់សេចក្ដីព្យាយាមនោះ ទើបទ្រង់គិតថា ឈ្មោះថា សេចក្ដីព្យាយាម គួរតែធ្វើពិត បើអញមិនបានធ្វើសេចក្ដីព្យាយាមក្នុងមហាសមុទ្ទ អញក៏មិនបានសម្បត្តិនេះឡើយ។ កាលទ្រង់រឭកដល់សេចក្ដីព្យាយាមនោះ ក៏កើតបីតិសោមនស្ស ទ្រង់បន្លឺព្រះឧទានទាំងនេះ ដោយកម្លាំងបីតិថា

អាសឹសេថេវ បុរិសោ ន និព្វិន្ទេយ្យ បណ្ឌិតោ

បស្សាមិ វោហំ អត្តានំ យថា ឥច្ឆឹ តថា អហុ។

បុរសជាបណ្ឌិត ត្រូវតែប្រាថ្នា មិនត្រូវនឿយណាយទេយើងឃើញច្បាស់ចំពោះខ្លួនឯង យើងប្រាថ្នាយ៉ាងណាក៏បានយ៉ាងនោះ។

អាសឹសេថេវ បុរិសោ ន និព្វិន្ទេយ្យ បណ្ឌិតោ

បស្សាមិ វោហំ អត្តានំ ឧទកា ថលមុព្ភតំ។

បុរសជាបណ្ឌិត ត្រូវតែប្រាថ្នា មិនត្រូវនឿយណាយទេ យើងឃើញច្បាស់ចំពោះខ្លួន ( ដែលទេវតា) ស្រង់អំពីទឹក មកដាក់លើគោក។

វាយមេថេវ បុរិសោ ន និព្វិន្ទេយ្យ បណ្ឌិតោ

បស្សាមិ វោហំ អត្តានំ យថា ឥច្ឆឹ តថា អហុ។

បុរសជាបណ្ឌិត ត្រូវតែព្យាយាម មិនត្រូវនឿយណាយទេ យើងឃើញច្បាស់ចំពោះខ្លួន យើងប្រាថ្នាយ៉ាងណា ក៏បានយ៉ាងនោះ។

វាយមេថេវ បុរិសោ ន និព្វិន្ទេយ្យ បណ្ឌិតោ

បស្សាមិ វោហំ អត្តានំ ឧទកា ថលមុព្ភតំ។

បុរសជាបណ្ឌិតត្រូវតែព្យាយាម មិនត្រូវនឿយណាយទេ យើងឃើញច្បាស់ចំពោះខ្លួន (ដែលទេវតា) ស្រង់អំពីទឹកមកដាក់លើគោក។

ទុក្ខូបនីតោបិ នរោ សបញ្ញោ

អាសំ ន ឆិន្ទេយ្យ សុខាគមាយ

ពហូ ហិ ផស្សា អហិតា ហិតា ច

អវិតក្កិតារោ មច្ចុមុប្បជ្ជន្តិ។

នរជនមានប្រាជ្ញា សូម្បីសេចក្ដីទុក្ខប៉ះពាល់ហើយ មិនគប្បីកាត់សេចក្ដីប្រាថ្នា ដើម្បីដល់នូវសេចក្ដីសុខទេ ព្រោះថា ការប៉ះពាល់ដ៏ច្រើន ឥតប្រយោជន៍ ក៏មាន មានប្រយោជន៍ ក៏មាន ពួកជនអ្នកមិនត្រិះរិះ រមែងដល់នូវសេចក្ដីស្លាប់។

អចិន្តិតម្បិ ភវតិ ចិន្តិតម្បិ វិនស្សតិ

ន ហិ ចិន្តាមយា ភោគា ឥត្ថិយា បុរិសស្ស វា។

ហេតុដែលបុគ្គលមិនបានគិត សម្រេចក៏មាន ហេតុដែលបុគ្គលគិតហើយ វិនាសទៅក៏មាន ព្រោះភោគៈទាំងឡាយរបស់ស្រ្តី ឬបុរស មិនមែនសម្រេចដោយការគិតទេ។

តាំងអំពីនោះមក ព្រះមហាសត្វទ្រង់ញ៉ាំងទសពិធរាជធម៌មិនឲ្យកម្រើក គ្រងរាជសម្បត្តិដោយធម៌ ទ្រង់បម្រើព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងឡាយ។ ក្នុងកាលតមក ព្រះនាងសីវលីទេវីប្រសូតព្រះរាជបុត្តដែលសម្បូរដោយលក្ខណៈស្ដុកស្ដម្ភ និងភាពជាអ្នកមានបុណ្យ ព្រះមាតាបិតាទ្រង់ថ្វាយព្រះនាមថា ទីឃាវុកុមារ។ កាលទីឃាវុរាជកុមារទ្រង់ចម្រើនវ័យ ព្រះរាជាទ្រង់ប្រទានតំណែងជាឧបរាជ ព្រះរាជាទ្រង់គ្រងរាជសម្បត្តិអស់ ៧ពាន់ឆ្នាំ។

ថ្ងៃមួយ កាលនាយឧទ្យានបាលនាំផ្លែឈើតូចធំ និងផ្កាផ្សេង ៗ មកថ្វាយ ព្រះរាជាទ្រង់ទតឃើញរបស់ទាំងនោះ ទ្រង់ត្រេកអរ ទ្រង់ធ្វើការរាប់អានឧទ្យានបាលនោះ ហើយត្រាស់ថា នែសម្លាញ់ឧទ្យានបាល យើងប្រាថ្នានឹងឃើញឧទ្យាន ចូរអ្នកតាក់តែងឧទ្យាននោះ។ នាយឧទ្យានបាលទទួលព្រះរាជតម្រាស់ថា សាធុ ព្រះសម្មតិទេព ធ្វើតាមព្រះរាជបញ្ជា ហើយក្រាបទូលឲ្យទ្រង់ជ្រាប។ ព្រះមហាសត្វប្រថាប់គង់លើកដំរី ចេញអំពីព្រះនគរដោយបរិវារច្រើន ដល់ទ្វារព្រះរាជឧទ្យាន។ ក្នុងទីជិតទ្វារព្រះរាជឧទ្យាននោះ មានដើមស្វាយពីរដើម មានស្លឹកខៀវស្រងាត់។ មួយដើមមិនមានផ្លែ ឯមួយដើមមានផ្លែ ផ្លែនោះ មានរសផ្អែមពន់ពេក បុគ្គលណាមួយមិនអាចបេះផ្លែអំពីដើមនោះ ព្រោះផ្លែមានរសជាតដ៏ប្រសើរ ដែលព្រះរាជាមិនទាន់បានសោយ។ ព្រះមហាសត្វទ្រង់គង់លើកដំរីដែលកំពុងទៅនុ៎ះឯង បេះយកផ្លែស្វាយមួយសោយ ផ្លែស្វាយនោះ គ្រាន់តែប៉ះចុងព្រះជិវ្ហារបស់ព្រះរាជា ប្រាកដដូចទិព្វឱជា។ ព្រះមហាសត្វទ្រង់ព្រះតម្រិះថា អញនឹងបរិភោគឲ្យច្រើនក្នុងពេលត្រឡប់ ហើយយាងចូលកាន់ព្រះរាជឧទ្យាន ជនដទៃៗ មានឧបរាជជាដើម រហូតដល់អ្នកឃ្វាលដំរី ឃ្វាលសេះ ដឹងថា ព្រះរាជាសោយផ្លែស្វាយមានរសដ៏ប្រសើរហើយ ក៏បេះយកផ្លែស្វាយនោះ មកបរិភោគដូចគ្នា ចំណែកអ្នកដែលមិនបានផ្លែនោះ ក៏ទម្លាយមែកស្វាយដោយដំបង ធ្វើឲ្យជាឈើមិនមានស្លឹក សល់តែដើមនិងមែក ស្វាយមួយដើមទៀត តាំងនៅយ៉ាងល្អដូចភ្នំកែវមណី។

ព្រះរាជាយាងចេញអំពីព្រះរាជឧទ្យាន ទតឃើញដូច្នោះ ទើបត្រាស់សួរពួកអាមាត្យថា តើមានរឿងអ្វី។ ពួកអាមាត្យក្រាបទូលថា បពិត្រព្រះសម្មតិទេព មហាជនដឹងថា ទ្រង់សោយផ្លែស្វាយដែលមានរសដ៏ប្រសើរហើយ ក៏ដណ្ដើមគ្នាបរិភោគនូវផ្លែស្វាយនេះ។

ព្រះរាជាត្រាស់សួរថា ស្លឹកនិងពណ៌របស់ដើមស្វាយនេះ អស់ហើយ ស្លឹកនិងពណ៌របស់ដើមស្វាយដទៃ ក៏មិនអស់ ព្រោះហេតុអ្វី។

អាមាត្យទាំងឡាយក្រាបទូលថា ស្លឹកនិងពណ៌របស់ដើមស្វាយមួយទៀត មិនអស់ ព្រោះមិនមានផ្លែ។ ព្រះរាជាទ្រង់ស្ដាប់ដូច្នោះ ទ្រង់ដល់នូវសេចក្ដីសង្វេគ ទ្រង់ព្រះតម្រិះថា ដើមស្វាយនេះ មានពណ៌ខៀវ តាំងនៅហើយ ព្រោះមិនមានផ្លែ តែដើមស្វាយនេះ ត្រូវបាក់ខ្ទេចខ្ទីព្រោះមានផ្លែ សូម្បីរាជសម្បត្តិ ក៏ដូចគ្នានឹងឈើដែលមានផ្លែ បព្វជ្ជាដូចគ្នានឹងឈើមិនមានផ្លែ ភ័យរមែងមានដល់បុគ្គលមានកង្វល់ ភ័យរមែងមិនមានដល់បុគ្គលមិនមានកង្វល់ ឯយើងនឹងមិនដូចជាដើមឈើមានផ្លែ នឹងដូចដើមឈើដែលឥតផ្លែ អញនឹងលះរាជសម្បត្តិ ចេញបួស ទ្រង់សមាទាន និងអធិដ្ឋានព្រះហឫទ័យឲ្យមាំទាំហើយ ទើបយាងចូល កាន់នគរ ឡើងកាន់ប្រាសាទ ប្រថាប់ត្រង់ទ្វារប្រាសាទ ឲ្យហៅសេនាបតីមកត្រាស់ថា មហាសេនាបតី ចាប់តាំងអំពីថ្ងៃនេះទៅ ពួកជនក្រៅអំពីអ្នកបដិបត្តិយើងម្នាក់ ដែលជាអ្នកនាំក្រយាស្ងោយមក និងជាអ្នកថ្វាយទឹកខ្ពុរមាត់និងឈើស្ទន់ អ្នកដទៃកុំមករកយើងឡើយ អ្នកទាំងឡាយ ចូរកាន់យកតាមពួកអាមាត្យ ដែលជាអ្នកវិនិច្ឆ័យអំពីបុរាណ ពោលរាជកិច្ច តាំងអំពីថ្ងៃនេះទៅ យើងនឹងចម្រើនសមណធម៌ក្នុងព្រះរាជដំណាក់ខាងលើ ដូច្នេះហើយ ទ្រង់ឡើងកាន់ប្រាសាទ ចម្រើនសមណធម៌មួយអង្គឯងប៉ុណ្ណោះ។ កាលពេលវេលាកន្លងទៅយ៉ាងនេះ មហាជនប្រជុំគ្នាត្រង់លានព្រះរាជវាំង មិនឃើញព្រះមហាសត្វ ក៏ពោលថា ព្រះរាជារបស់ពួកយើងមិនដូចមុន ហើយពោល ២ គាថាថា

អបោរាណំ វត ភោ រាជា សព្វភុម្មោ ទិសំបតិ

នាជ្ជ នច្ចេ និសាមេតិ ន គីតេ កុរុតេ មនោ។

ន មិគេ នបិ ឧយ្យានេ នបិ ហំសេ ឧទិក្ខតិ

មូគោវ តុណ្ហីមាសីនោ ន អត្ថមនុសាសតិ។

ម្នាលគ្នាយើងដ៏ចម្រើន ព្រះរាជាត្រួតនូវផែនដីទាំងមូល ជា ម្ចាស់ក្នុងទិស មិនដូចអំពីដើមសោះ ថ្ងៃនេះ មិនទ្រង់ក្រសាលរបាំ មិនទ្រង់ធ្វើទុកក្នុងព្រះហឫទ័យចំពោះចម្រៀង មិនទតម្រឹគ មិនទតឧទ្យាន មិនទតហង្ស ទ្រង់គង់នៅស្ងៀម ហាក់ដូចជាមនុស្សគ មិនទ្រង់កាត់សេចក្ដី។

ព្រះរាជា ទ្រង់មានព្រះហឫទ័យមិនជាប់ចំពាក់ក្នុងកាមទាំងឡាយបង្អោនព្រះហឫទ័យទៅកាន់វិវេក ទ្រង់រឭកដល់ព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងឡាយដែលធ្លាប់ស្និទ្ធស្នាលក្នុងរាជត្រកូល ទ្រង់ព្រះតម្រិះថា អ្នកណាហ្ន៎ នឹងប្រាប់លំនៅរបស់ព្រះបច្ចេកពុទ្ធដែលប្រកបដោយគុណ មានសីលជាដើម ជាអ្នកមិនមានកង្វល់ទាំងនោះ ដល់យើង ហើយទ្រង់បន្លឺឧទាន ៣ គាថាថា

សុខកាមា រហោសីលា វគ្គពន្ធា អបារុតា

កស្ស នុ អជ្ជ អារាមេ ទហរា វុឌ្ឍា ច អច្ឆរេ។

ព្រះបច្ចេកពុទ្ធទាំងឡាយ ទាំងក្មេងទាំងចាស់ អ្នកប្រាថ្នាសេចក្ដីសុខ មានសេចក្ដីស្ងប់ស្ងាត់ជាប្រក្រតី ប្រាសចាកចំណង គឺកិលេស គង់នៅក្នុងអារាមនៃបុគ្គលណាហ្ន៎ ក្នុងថ្ងៃនេះ។

អតិក្កន្តវនថា ធីរា នមោ តេសំ មហេសិនំ

យេ ឧស្សុក្កម្ហិ លោកម្ហិ វិហរន្តិ អនុស្សុកា។

អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយណា បានកន្លងនូវតណ្ហា ជាអ្នកមិនមានសេចក្ដីខ្វល់ខ្វាយ នៅក្នុងលោក ដែលកំពុងខ្វល់ខ្វាយខ្ញុំសូមថ្វាយបង្គំអ្នកប្រាជ្ញទាំងនោះ ជាអ្នកស្វែងរកនូវគុណដ៏ធំ។

តេ ឆេត្វា មច្ចុនោ ជាលំ តន្តំ មាយាវិនោ ទឡ្ហំ

សន្ទាលយន្តា គច្ឆន្តិ កោ តេសំ គតិ បាបយេ។

អ្នកប្រាជ្ញទាំងឡាយនោះ កាត់ទម្លាយនូវតម្បាញ ជាបណ្ដាញដ៏មាំរបស់មច្ចុ ដែលមានមាយាចេញទៅរួច បុគ្គលណា គប្បីញ៉ាំងយើងឲ្យដល់នូវគតិ (លំអាន) នៃអ្នកប្រាជ្ញទាំងនោះបាន។

កាលព្រះរាជាទ្រង់ចម្រើនសមណធម៌លើប្រាសាទនោះ ពេលវេលា ក៏កន្លងទៅ ៤ ខែ។ គ្រានោះ ព្រះរាជហឫទ័យរបស់ព្រះអង្គ បានបង្អោនទៅក្នុងបព្វជ្ជាយ៉ាងក្រៃលែង ព្រះរាជនិវេសន៍ប្រាកដដូចលោកន្តរនរក ភពទាំង ៣ ប្រាកដដល់ព្រះអង្គ ដូចរណ្ដៅលាមកដែលត្រូវភ្លើងឆេះ ព្រះមហាសត្វមានព្រះហឫទ័យប្រាថ្នាចំពោះបព្វជ្ជា ទ្រង់មានព្រះចិន្តនាការថា កាលណាហ្ន៎ ការលះក្រុងមិថិលា ដែលប្រដាប់តាក់តែងដូចភពរបស់សក្កទេវរាជនេះ ហើយទៅកាន់ហិមវន្តប្បទេស ទ្រទ្រង់នូវភេទបព្វជិត នឹងមានដល់យើង កាលទ្រង់ព្រះតម្រិះដូច្នេះហើយ ទើបទ្រង់ពណ៌នាក្រុងមិថិលាថា

កទាហំ មិថិលំ ផីតំ វិភត្តំ ភាគសោ មិតំ